History

Monday, February 12, 2018

ប្រវត្តិរឿង “កូរសមុទ្រទឹកដោះ”

កូនខ្មែរដឹងឬនៅ? ប្រវត្តិរឿង “កូរសមុទ្រទឹកដោះ” ដ៏ល្បីល្បាញមានឆ្លាក់លើជញ្ជាំងប្រាសាទអង្គរវត្ត!
រឿងកូរសមុទ្រទឹកដោះឆ្លាក់នៅលើជញ្ជាំងប្រាសាទអង្គរវត្ត មានបណ្តោយ ៤៩ម៉ែត្រ និងកម្ពស់ ២ម៉ែត្រ ចម្លាក់នោះមាន រូបក្រុមអសុរៈ(យក្ស ) នៅខាងឆ្វេងដៃ ចំនួន ៩២ អង្គ និងរូបក្រុមទេវៈនៅខាងស្តាំដៃ ចំនួន៨៨អង្គ។ នៅខ្លោង ទ្វារចូលអង្គរធំ បុរាណខ្មែរយើងឆ្លាក់រឿងនេះ មានធ្វើអសុរៈ និង ទេវតា ធ្វើមុខមាត់សំបើមៗ សុទ្ធតែប្រឹង រាងក្រអឺតៗ ទាញព្រ័តនាគនៅគ្រប់ទ្វារចូលអង្គរធំ។ កាលនោះ អសុរៈ និង ទេវតា យកនាគ វសុកិ ជាព្រ័ត្រយកភ្នំមន្ទរជាស្នូល យកអណ្តើកអវតានៃព្រះនរាយណ៍ជាអ្នកទ្រភ្នំមន្ទរៈ ហើយបបួលគ្នាកូរសមុទ្រទឹកដោះយកទឹកអម្រិត តាមយើងដឹងសព្វថ្ងៃថា អសុរ និង ទេវតាទាញព្រ័ត្រ។ ការកូរសមុទ្រទឹកដោះនេះ ប្រើថិរវេលាអស់វារៈ កំណត់១០០០ ឆ្នាំ ទើបបានទឹកអម្រិត។
មានរឿងដំណាលថា៖
នៅពេលនោះក្នុងនាមជាស្តេចនៃពួកទានព ដែលប្រឆាំងនឹងពួកទេវលោក មហាពលីបានចាញ់សង្គ្រាមហើយរត់ទៅពឹង សុក្រឆរ្យៈ ដែលធ្លាប់ត្រូវព្រះឥន្ទ្រ និង បក្សពួកប្រមាថមើលងាយ។ សុក្រចរិយា ក៏យល់ព្រមចងសម្ព័ន្ធមិត្រជាមួយពួកទានព។ កាលកេតុក៏ធ្វើសង្គ្រាមនឹងព្រះឥន្ទ្រ តែពេលនោះ កាលកេតុចាញ់សង្គ្រាម។ ព្រះឥន្ទ្រក៏ទទួលបានជ័យជម្នះ ហើយមានអំនួតនឹងខ្លួនឯងជាខ្លាំង។
មានកាលមួយនោះព្រះឥន្ទ្រ ជិះដំរីឰរវ័ត កាត់អ្នកសច្ចំម្នាក់ឈ្មោះថា ទុរពាស។ ទុរពាស បានជូនកម្រងផ្កាពិសេសមួយដល់ព្រះឥន្ទ្រ។ ព្រះឥន្ទ្រក៏ទទួលយកកម្រងផ្ការបស់ទុរពាស តែព្រះឥន្ទ្រយកទៅដាក់នៅលើប្រមោយដំរី។ ដំរីមិនអាចទ្រាំនឹងក្លិនផ្កានោះបាន ក៏ក្រវាត់កម្រងផ្កាចោលទៅលើដី។ អ្នកសច្ចំនោះក៏ខឹងយ៉ាងខ្លាំង ព្រោះថាកម្រងផ្កាជាគ្រឿងសិរីសួស្តី គួរតែគេគោរពដូចជាប្រាសាទ។ សច្ចំទុរពាស ក៏ជេរដាក់បណ្តាសាព្រះឥន្ទ្រ អោយរលាយអស់សីល មហិទ្ធិរិទ្ធទាំងឡាយ។ ព្រះឥន្ទ្រគង់លើដំរីឰរវ័ត រូបចម្លាក់នៅប្រាសាទបន្ទាយស្រី។
កាលកេតុ និង មហាពលី រួមគ្នានឹង សុក្រឆរ្យៈ ធ្វើសង្គ្រាមនឹងព្រះឥន្ទ្រ។ សុក្រឆរ្យៈ រត់ទៅពឹងព្រះសិវៈ សុំ សំជីវិនមន្ត្រ ដែលអាចប្រស់អ្នកស្លាប់អោយរស់វិញបាន។ ព្រះឥន្ទ្រក៏ទៅសុំមន្ត្រៈនេះពីព្រះសិវៈដែរ។ សុក្រឆរ្យៈ ត្រូវព្រះសិវៈប្រាប់អោយធ្វើតបៈ រយៈពេលមួយឆ្នាំ ដោយអត់អាហារ ដាំក្បាលចុះក្រោម ទើបអាចទទួលនូវមន្ត្រនេះបាន។ ព្រះឥន្ទ្រគិតថាខ្លួនមិនអាចធ្វើបាន។
កាលកេតុ និង មហាពលី ក៏សុំ សុក្រឆរ្យៈ លះបង់នូវតបៈនេះ ព្រោះអាចធ្វើអោយគាត់គ្រោះថ្នាក់ដល់ជីវិតបាន តែសុក្រចរិយាមិនស្តាប់តាមអ្នកទាំងពីរនាក់នេះឡើយ។ គាត់បានព្យូរខ្លួនគាត់លើដើមឈើមួយដើមដោយដាំក្បាលចុះក្រោម ហើយនៅពីក្រោមគាត់បានដុតមែកឈើចាស់បង្កើតជាផ្សែងដែលហុយមកកាត់មុខរបស់គាត់។ ព្រះម៉ែធរណីនិយាយថា “មានតែអ្នកដែលអាចប្រឈមនឹងការសាកល្បងបានតែប៉ុណ្ណោះ ដែលអាចប្រឈមនឹងជ័យជម្នះបាន។” ព្រះវិស្ណុបានកោតសរសើរសុក្រឆរ្យៈជាខ្លាំង ព្រោះតែក្តីតាំងចិត្តរបស់គាត់ ហើយបរិមាណនៃទម្ងន់ការងារដែលគាត់បានធ្វើ ដើម្បីសំរេចអ្វីដែលគាត់ចង់បាន។
នរទៈ ក៏ទៅជួបនឹងព្រះឥន្ទ្រ ដែលកំពុងតែជឿជាក់ថា សុក្រឆរ្យៈប្រាកដជាមិនអាចសំរេចតាមប្រាថ្នាឡើយ ហើយប្រាប់ព្រះឥន្ទ្រថា សុក្រឆរ្យៈ ប្រាកដជាបានសំរេចតាមប្រាថ្នា។ ពេលនោះព្រះឥន្ទ្រមានការភិតភ័យ។ នរទៈ ក៏ទៅជួបនឹងនាងលក្ស្ម៊ី ហើយប្រាប់ថា “រឿងខ្លះបើទោះជាមិនមែនជារឿងពិតតែជារឿងដែលល្អនឹងស្តាប់ រឿងខ្លះបើទោះជារឿងពិតក៏នៅតែជារឿងមិនគួរស្តាប់។” ម្តាយរបស់ សុក្រឆរ្យៈក៏ទៅជួបនឹង សុក្រឆរ្យៈ ហើយនិយាយលើកទឹកចិត្តកូនរបស់គាត់។ ព្រះវិស្ណុឃើញបែបនេះ ទ្រង់មានការកោតសរសើរ ដោយទ្រង់ចាត់ទុកថា ទំនាក់ទំនងម្តាយនិងកូន ជាគ្រឿងដែលគួរជាទីពេញចិត្តបំផុត និង គ្រប់គ្រាន់បំផុត។ ទ្រង់ក៏នមស្ការអស់អ្នកម្តាយបែបនេះ ព្រោះពួកគេចេះចែករំលែកនូវទុក្ខជាមួយកូនៗ។
ព្រះឥន្ទ្រ ឆ្លេឆ្លា ក៏ពឹងស្រីអប្សារាបីនាក់ ទៅជួបនឹង សុក្រឆរ្យៈ ដើម្បីរំខានតបៈរបស់គាត់។ តែពួកទេពអប្សរបដិសេធ ដោយចាញ់បារមីរបស់សុក្រចរិយា។ នៅពេលនោះ កូនស្រីរបស់ព្រះឥន្ទ្រ ទ្រង់នាម ជ័យន្ធី ចេញមក ហើយនិយាយថា “ស្ត្រីមិនគួរយកមកធ្វើប្រើដូចជាភាពទន់ខ្សោយរបស់បុរសទេ ព្រោះស្ត្រីនៅទីនេះដើម្បីជាកម្លាំងចិត្តរបស់បុរសទៅវិញ។ ស្ត្រីមិនមែនសម្រាប់តែកាមតណ្ហាតែមួយមុខប៉ុណ្ណោះ។ ស្ត្រីត្រូវបានបង្កើតមកដើម្បីទាក់ទាញការចាប់អារម្មណ៍របស់បុរស ដើម្បីបង្កើតនូវចំណងស្នេហារវាងបុរសនិងនារី ហើយគឺដោយសារហេតុផលនេះហើយ ដែលស្ត្រីត្រូវធ្វើខ្លួនជាអប្សារា។”
តែទោះយ៉ាងណា នាងក៏ស្ម័គ្រខ្លួនដើម្បីទៅរំខានពិធីតបៈរបស់សុក្រឆរ្យៈ។ នាងលក្ស្ម៊ី មានសេចក្តីតានតឹងក្នុងចិត្ត ត្បិតឆាកល្ខោនរបស់នាងជ័យន្ធីហាក់ដូចជាមិនមានប្រយោជន៍អ្វីទាំងអស់ ព្រោះនាងមិនអាចធ្វើបានសំរេចទេ។ ព្រះវិស្ណុនិយាយថា “វាពិបាកណាស់ ដែលនឹងកំណត់ពីជ័យជម្នះ និងបរាជ័យ ព្រោះពេលខ្លះ អ្នកខ្លះឈ្នះដោយសុខចិត្តចាញ់ អ្នកខ្លះចាញ់ព្រោះតែឈ្នះ។” ជ័យន្ធីទៅជិតសុក្រឆរ្យៈ ដោយបន្លំខ្លួន ធ្វើជាមានបំណងល្អ។ តែតាមពិតនាងបានដាក់ម្ទេសក្នុងគំនរឧសដែលដុតបង្ហុយ ដែលធ្វើអោយផ្សែងកាន់តែហឹរឡើង មិនអាចដកដង្ហើមបាន ឬក៏ទៅក្បែរបាន។ សុក្រឆរ្យៈពិបាកទ្រាំជាខ្លាំង តែនៅតែព្យាយាមតាំងខ្លួនក្បាលចុះក្រោម។ នេះជាបទឧក្រិដ្ឋដែលនាងជ័យន្ធីបានប្រព្រឹត្ត ដែលនាងគួរតែទទួលផលអាក្រក់វិញនៅពេលក្រោយមកទៀត។
ផ្សែងដែលមានក្លិនហឹរ ក្តៅ មិនអាចដកដង្ហើមបានបន្តហុយទ្រលោម។ សុក្រឆរ្យៈបន្តរងនូវទុក្ខវេទនា។ បន្តិចក្រោយមក គាត់ក៏ចេញឈាមតាមច្រមុះ មាត់ និង ភ្នែក។ ជ័យន្ធីភ័យស្លន់ស្លោចំពោះទង្វើរបស់ខ្លួន។ នាងក៏ព្យាយាមពន្លត់ភ្លើងនោះវិញ ប៉ុន្តែមហាពលី និង កាលកេតុ បានចាប់នាងបោះចេញពីទីនោះ រួចពួកគេក៏ព្យាយាមពន្លត់ភ្លើងនោះ តែត្រូវសុក្រឆរ្យៈហាមប្រាម។ ជ័យន្ធីកើតទុក្ខ។ នាងស្គាល់ពីទង្វើឆ្កូតលីលារបស់ខ្លួន ហើយស្តាយក្រោយ ហើយអង្វរព្រះសិវអោយជួយសង្គ្រោះសុក្រឆរ្យៈ។
ព្រះសីវៈក៏សង្គ្រោះសុក្រឆរ្យៈភ្លាមៗ ហើយបង្គាប់អោយសុក្រឆរ្យៈឈប់ធ្វើតបៈបន្តទៀត ព្រោះទ្រង់សំរេចចិត្តថា សុក្រឆរ្យៈ ជាអ្នកដែលគួរទទួលនូវសំជីវិនមន្ត្រនេះ ដោយព្រះឥន្ទ្រប្រើមធ្យោបាយមិនយុត្តិធម៌។ ដូច្នេះព្រះសីវៈក៏ប្រគល់សំជីវិនមន្ត្រដល់សុក្រឆរ្យៈ។ សុក្រឆរ្យៈមានសេចក្តីត្រេកអរជាខ្លាំង។ វាក៏សម្លាប់មហាពលី រួចក៏ប្រស់អោយរស់ឡើងវិញ ដោយប្រើសំជីវិនមន្ត្រ ដើម្បីជាការល្បងមើល។
ក្នុងពេលប្រារព្វនូវជ័យជម្នះរបស់គាត់ ជ័យន្ធី បានសុំទោសសុក្រឆរ្យៈ ដោយសុំតាមបម្រើគាត់មួយជីវិត សុខចិត្តធ្វើជាភរិយារបស់គាត់ ដោយសារតែបទឧក្រិដ្ឋដែលនាងបានធ្វើដាក់គាត់ ដើម្បីអោយនាងអស់ចិត្តនិងស្ងប់ចិត្តដោយសារតែកំហុសរបស់ខ្លួន។ សុក្រឆរ្យៈស្រឡាំងកាំង។ តើបុត្រីទេវមករៀបការនឹងទានពយ៉ាងម៉េចនឹងកើត?។ ជ័យន្ធី និយាយថា វាដូចគ្នានឹងបុរសម្នាក់រៀបការនឹងស្ត្រីម្នាក់ជាធម្មតាតែប៉ុណ្ណោះ។ នាងអង្វរអោយសុក្រឆរ្យៈយល់ព្រម។ សុក្រឆរ្យៈវង្វេងស៊ុង។គាត់ប្រាប់នាងពីឋានៈរបស់នាង ហើយប្រាប់ពីគម្រោងការរបស់គាត់ក្នុងការធ្វើសង្គ្រាមនឹងបិតារបស់នាង ហើយថាគោលបំណងរបស់នាងគឺការរំខានដល់តបៈរបស់គាត់នោះ គ្រាន់តែជាលទ្ធនៃសេចក្តីស្នេហារវាងឪពុកនិងកូនតែប៉ុណ្ណោះ វាមិនមែនជាបទឧក្រិដ្ឋអីធ្ងន់ធ្ងរនោះទេ ហើយថានាងអាចចាកចេញត្រឡប់ទៅវិញដោយមិនបាច់ទទួលទោសអ្វីទាំងអស់។ តែនាងជ័យន្ធីមិនកែប្រែសេចក្តីសំរេចចិត្តឡើយ។ សុក្រឆរ្យៈក៏យល់ស្របតាមនាង។
ព្រះឥន្ទ្រស្រឡាំងកាំងដោយកូនស្រីរបស់ខ្លួនរៀបការនឹងទានពម្នាក់។ ប៉ុន្តែមហេសីព្រះឥន្ទ្រជំទាស់នឹងព្រះឥន្ទ្រ ព្រោះព្រះឥន្ទ្រខ្លួនឯងក៏រៀបការនឹង បុត្រីទានពដែរ (ខ្លួននាង) ដូច្នេះគ្មានអ្វីចោទទេ ដែលទានពម្នាក់រៀបការនឹងបុត្រីទេវនោះ។ ព្រះឥន្ទ្រក៏ដាក់មុខចុះ។ សុក្រឆរ្យៈក៏ប្រកាសសង្គ្រាម។ ព្រះឥន្ទ្រក៏ប្រកាសសង្គ្រាម។ ជ័យន្ធី ជាអ្នកចាញ់ បើទោះជាខាងណាចាញ់ក៏ដោយ។ ដូច្នេះនាងក៏ស្នើសុំសេចក្តីសម្របសម្រួល តែសុក្រឆរ្យៈបដិសេធ។ ដូច្នេះនាងក៏ឈរនៅខាងគាត់ ដោយនាងជាភរិយារបស់គាត់ ដែលជាទីមួយសមគួរជាងឪពុកនាង។
សង្គ្រាមក៏ចាប់ផ្តើម។ រាល់លើក ពេលដែលទ័ពរបស់ព្រះឥន្ទ្រសម្លាប់ពួកទានពបានម្នាក់ សុក្រឆរ្យៈ ប្រោះអោយរស់ឡើងវិញ ដោយប្រើសំជីវិនមន្ត្រ។ ភ្លើងសង្គ្រាមក៏ឆេះសន្ធោសន្ធៅឡើង។ ព្រះឥន្ទ្រមើលឃើញ បរាជ័យរបស់ខ្លួន ក៏រត់ភៀសខ្លួនជាមួយនិងទាហានរបស់ខ្លួន។ ពួកទានពប្រារព្វពិធីជ័យជម្នះ។ ព្រះឥន្ទ្រនិងបក្សពួក ព្រួយបារម្ភពីដំណោះស្រាយតទល់នឹងសំជីវិនមន្រ្ត។ ដូច្នេះព្រះឥន្ទ្រនិងបរិវាក៏ទៅពឹងពាក់ព្រះវិស្ណុ ដែលនៅពេលនោះព្រះវិស្ណុប្រាប់ថាដំណោះស្រាយតបនឹងសំជីវិនមន្ត្រគឺទឹកអម្រឹត។
សំជីវិនមន្ត្រអាចប្រោះអោយរស់វិញបាន តែទឹកអម្រឹតដែលអាចធ្វើអោយមានជីវិតអមតៈ មានការព្រួយបារម្ភតិច និង សប្បាយច្រើន។ ប៉ុន្តែដើម្បីទទួលបានទឹកអម្រឹត គេត្រូវកូរសមុទ្រ ដូចកូរទឹកដោះបានមកជាប៊័រ។ ដើម្បីកូរទឹកសមុទ្រគេត្រូវការជ្រលងធំមួយ បើគ្រាន់តែទឹកដោះគេត្រូវការដៃពីរ នោះ ដើម្បីកូរទឹកសមុទ្រគេត្រូវការក្រុមធំៗពីរ។ ដូច្នេះព្រះវិស្ណុ ស្នើអោយព្រះឥន្ទ្រចងសម្ព័ន្ធភាពនឹងពួកទានព ដើម្បីបង្កើតជាក្រុម តែព្រះវិស្ណុធានាថា ពួកទានពនឹងមិនអាចទទួលបានទឹកអម្រឹតនោះទេ។
ដូច្នេះព្រះឥន្ទ្រក៏ទៅជួបនឹងពួកទានព ដើម្បីសុំជំនួយកូរសមុទ្រយកទឹកអម្រឹត។ សុក្រឆរ្យៈ សង្ស័យ ហើយបញ្ចេញហេតុផលថា ភ្លើងនិងទឹកមិនអាចធ្វើការជាមួយគ្នាបានទេ។ ប៉ុន្តែពេលដែលព្រះឥន្ទ្រសួរថា បើសុក្រឆរ្យខ្លួនឯងស្លាប់ តើបាននរណាប្រោះអោយរស់ឡើងវិញ។ សុក្រឆរ្យនិយាយមិនចេញ។ បើទោះជាសុក្រឆរ្យសង្ស័យពីល្បិចកល គាត់ដឹងច្បាស់ថាបើគាត់ស្លាប់ ពួកទានពទាំងអស់ក៏នឹងស្លាប់ដែរ។ ដូច្នេះ ក៏យល់ព្រមកូរទឹកសមុទ្រយកទឹកអម្រឹត ជាមួយពួកទេវលោក។ ព្រះវិស្ណុពេញចិត្តនឹងវិធីរបស់ព្រះឥន្ទ្រដែលអាចជម្នះសុក្រឆរ្យអោយចូលរួមកូរសមុទ្រយកទឹកអម្រឹតបាន។ ព្រះវិស្ណុក៏ហៅបក្សីរាជមកគាល់ ហើយសុំអោយបក្សីរាជជញ្ជូនភ្នំមន្ទរៈ។
បក្សីរាជ ក៏ធ្វើដំណើរទៅជាមួយស្តេចពស់វសុកិ។ នៅពេលដែលពួកគេទៅដល់ភ្នំមន្ទរៈ វាសុកិ ក៏រុំព័ទ្ធភ្នំ រួចហើយបក្សីរាជក៏ហោះយោងភ្នំនោះបន្ទាប់ពី សុតារស័នចក្ររបស់ព្រះវិស្ណុបានកាត់ផ្តាច់ភ្នំនោះរួចមក។ បក្សីរាជ និង វសុកិបានយកភ្នំនោះមកដាក់នៅមាត់សមុទ្រដែលពួកទានពនិងទេវតាកំពុងតែរង់ចាំ។
វិស្ណុក៏ហៅនរទ មកជួយដោះស្រាយបញ្ហាបន្តិចបន្តួច។ នៅពេលកូរសមុទ្រ ភ្លើងបានកើតចេញពីមាត់របស់វសុកិ ដូច្នេះគេត្រូវប្រុងប្រយ័ត្នពេលកាន់វសុកិ នៅពេលនោះទេវតាមិនមែនជាអ្នកកាន់ខាងក្បាលទេ។ នរទធានាចំពោះមុខព្រះវិស្ណុថា គាត់នឹងទទួលខុសត្រូវលើបញ្ហានេះ។ ប្រាកដណាស់ នៅលើមាត់ឆ្នេរជម្លោះបានកើតឡើង ដោយសារតែរឿងខាងណាត្រូវនៅខាងក្បាល ខាងណាត្រូវនៅខាងកន្ទុយពស់។ នរទប្រាប់ថា អ្នកដែលខ្លាំងជាងគេ ត្រូវនៅខាងក្បាល។ គាត់និយាយប្រាប់ពួកទានពថា ពួកទេវតាជាអ្នកខ្លាំងជាង។
ប៉ុន្តែពួកទានព និយាយថា ក្នុងសង្គ្រាមលើកក្រោយបង្អស់ គឺពួកទានពដែលជាអ្នកឈ្នះ មិនមែនពួកទេវតាទេ ដូច្នេះពួកគេជាអ្នកខ្លាំងពូកែជាង។ ដូច្នេះនរទក៏យល់ព្រម ហើយបង្គាប់ពួកទេវតាអោយកាន់ខាងកន្ទុយ រីឯពួកទានពកាន់ខាងក្បាល។ ពួកទេវតាក៏យល់ព្រម។ សុក្រឆរ្យខឹងយ៉ាងខ្លាំង។ គាត់ស្គាល់អំពីភ្លើង។ ដូច្នេះគាត់ក៏បន្ទោសខ្លួនឯងដែលមិនបាននៅកន្លែងពេលនោះ ហើយបន្ទោសពួកទានពដែលល្ងង់ខ្លៅចាញ់បោក ការបញ្ជោរពីនរទ។ ប៉ុន្តែពួកទានពបានសំរេចចិត្តរួចស្រេចទៅហើយ មិនអាចកែប្រែវិញបានឡើយ។ ដូច្នេះ សុក្រឆរ្យៈក៏បញ្ជូនគ្នាគាត់ម្នាក់ទៅបន្លំនឹងពួកទេវតាដើម្បីកុំអោយចាញ់បោកពួកទេវតាទៀត។
អ្វីៗគ្រប់យ៉ាងបានរៀបចំជាស្រេច ព្រះឥន្ទ្រក៏សុំអោយបក្សីរាជលើកភ្នំមន្ទរៈមកដាក់ក្នុងសមុទ្រ ដើម្បីអោយពួកគេកូរសមុទ្រ។ បក្សីរាជដោយមាន វសុកិ ជាជំនួយបានលើកភ្នំមន្ទរៈមកដាក់ក្នុងសមុទ្រ តែដោយសារសមុទ្រជ្រៅពេក ភ្នំក៏លិចចូលក្នុងសមុទ្រ។ ពួកគេមិនអាចកូរទឹកសមុទ្របាន បើភ្នំនេះមិនអាចដាក់ក្នុងសមុទ្រដោយមិនលិចបានទេ។ ពួកទានពព្រមានថានឹងលះបង់បេសកម្មដែលមិនអាចនេះ។ ព្រះឥន្ទ្រនិយាយថា បញ្ហានេះអាចដោះស្រាយបាន នៅពេលដែលគេត្រូវការវត្ថុធំសម្បើមដូចជាទឹកអម្រឹតនោះ។ គាត់និងពួកទេវតា បានហៅព្រះវិស្ណុជួយដោះស្រាយបញ្ហានេះ។
អវតារ កូម៌
ព្រះវិស្ណុប្រាប់នាងលក្ស្ម៊ីថា ទ្រង់ត្រូវយាងចេញទៅផែនដី។ តែនាងលក្ស្ម៊ី រំលឹកថា ទ្រង់គួរតែធ្វើបែបនេះ តែនៅពេលដែលពួកមាណព (មនុស្ស) មានគ្រោះថ្នាក់តែប៉ុណ្ណោះ។ ព្រះវិស្ណុក៏ពន្យល់ថា បើសិនជាពួកទានពឈ្នះ នោះវាច្បាស់ជាមានគ្រោះថ្នាក់ដល់ពួកមាណពមិនខាន ដើម្បីកុំអោយរឿងបែបនេះកើតឡើងបាន ទ្រង់ត្រូវតែយាងចេញទៅ។ នាងក៏សួរថា ចុះនាងវិញ?។ នាងមិនអាចរស់នៅបែកគ្នាពីព្រះវិស្ណុបានទេ។ ព្រះវិស្ណុធានាថា ការវិលមកជួបគ្នាវិញ បន្ទាប់បីបែកគ្នា ជារឿងដែលគួរអោយរំភើបបំផុត ការជួបគ្នាលើកនេះពិតជាមហាអស្ចារ្យណាស់។ គាត់និយាយថា ទោះបីជានាងលេចមកជាមួយដោយការកូរសមុទ្រទឹកដោះ សម្រាប់គាត់ នាងមានតម្លៃជាងទឹកអម្រឹតទៅទៀត ព្រោះទឹកអម្រឹតសម្រាប់ទេវតា រីឯនាងវិញ នាងពោរពេញទៅដោយសេចក្តីស្រឡាញ់ និងជាម្តាយនៃសេចក្តីស្រឡាញ់ ជាវត្ថុតែមួយគត់ដែលឱបក្រសោបលោកនេះអោយនៅតែមួយ។ ដូច្នេះទ្រង់ក៏កោតសរសើរនាងដែលមានលក្ខណៈយ៉ាងដូច្នេះ ហើយសុំអោយនាងទុកចិត្តលើទ្រង់ពេលដែលទ្រង់ចុះទៅផែនដីជាអណ្តើក។ ដូច្នេះអវតារជាអណ្តើកកូម៌ក៏ចាប់ផ្តើម។ វិស្ណុ ជាអណ្តើក ប្រាប់ព្រះឥន្ទ្រថា គាត់នឹងជួយទ្រភ្នំមន្តរៈ លើខ្នង ក្រោមសមុទ្រ នៅពេលដែលកូរវឹកទឹកសមុទ្រនោះ។ អ្នកទាំងអស់គ្នាសប្បាយរីករាយ។ អណ្តើកបំពេញតួនាទីរបស់ខ្លួន។ ក្បាល វាសុកិ បានមកខាងពួកទានព។ ខាងកន្ទុយបានទៅពួកទេវតា។ ភាគីទាំងពីរចាប់ផ្តើមកូរទឹកសមុទ្រ។ ភ្នំវិលចុះឡើងៗ។
ទឹកអម្រឹតនេះជាអ្វីដែលពួកគេចង់បាន។ ប៉ុន្តែការពិតបានលេចឡើង។ គឺថ្នាំពុល កាលកូដ[1]។ ភាពជ្រួលច្របល់បានកើតឡើង។ គ្រប់គ្នា មានពួកទានព ទេវតា និងមនុស្ស ភ័យស្លន់ស្លោ រត់ប្រាសអាយុ គេចចេញពីថ្នាំពុលនេះអោយបានឆ្ងាយបំផុត។ ទានពក៏ទៅជួបនឹងសុក្រឆរ្យៈ ហើយសុំផ្អាកការកូរសមុទ្រទឹកដោះ។ សុក្រឆរ្យៈប្រាប់កុំអោយខ្លាច ព្រោះគាត់អាចប្រោះអ្នកស្លាប់អោយរស់វិញបាន ហើយកើតក្តីសង្ស័យចំពោះពួកទេវតា។ ទេវតាក៏ទៅជួបនឹងព្រះវិស្ណុ ហើយនិយាយទូលពិតថា “តើរឿងចង្រៃស្អីគេហ្នឹងព្រះអង្គ?” ព្រះវិស្ណុក៏តបថា បើការស្វែងរកទឹកអម្រឹតវាជាការងាយស្រួល តើមានន័យអីទៅ? ឆាកល្ខោនជីវិតគឺជាការលេងបិទពួនជាមួយនឹងសេចក្តីស្លាប់។
គេត្រូវតែចេះប្រថុយប្រថាន។ ឧទាហរណ៍ដូច ទារកនិងម្តាយស្ទើរគ្រោះថ្នាក់ដល់ជីវិតក្នុងដំណើរការរយៈកាលប្រាំបួនខែ ហើយនៅកើតចេញមក លោកទាំងមូលញញឹមដាក់។ ដូច្នេះទឹកអម្រឹតមិនមែនជាការងាយស្រួលនោះទេ។ នៅពេលនោះព្រះវិស្ណុយករាងកាយជាមនុស្ស ដែលនៅពេលជាមួយគ្នាអវតាររបស់ព្រះអង្គជាអណ្តើកកូម៌។ ដូច្នេះព្រហ្មា ក៏សួរព្រះវិស្ណុពីសុវត្ថិភាពរបស់ភាវ ដែលទ្រង់បានបង្កើតគឺពួកមនុស្ស ចំពោះមុខថ្នាំពុល កាលកូដនេះ។ ព្រះវិស្ណុក៏អល់អែក។ ជាចុងក្រោយពួកគេ ក៏ទៅពឹងព្រះសិវៈ ព្រះសិវៈក៏ធានាថានឹងជួយដោះស្រាយវិបត្តិនេះ។ ព្រះសិវៈសប្បាយរីករាយដោយឃើញព្រហ្មា និងព្រះវិស្ណុ ព្រមទាំងពួកទេវតាផងដែរ។ ទ្រង់ស្វាគមន៍ពួកគេយ៉ាងសមរម្យ។ ព្រះសិវៈមានបន្ទូលប្រាប់កុំអោយពួកគេមានសេចក្តីភ័យខ្លាចអី។ ពួកគេទាំងអស់គ្នាក៏ចុះទៅសមុទ្រ។ ព្រះសិវៈសុខចិត្តលេបថ្នាំពុល កាលកូដ នោះទាំងអស់ រួចហើយក៏បោះថូរទទេនោះចោល។
ព្រះវិស្ណុទ្រង់កោតសរសើរព្រះសិវៈ ជាខ្លាំងដែលបានសង្គ្រោះលោក។ ទ្រង់គោរពព្រះសិវៈ ហើយហៅព្រះសិវៈថា នីលកណ្ឌ មានន័យថា អ្នកមានកខៀវ ដោយព្រះសិវៈបានបញ្ឈប់ថ្នាំពុលនោះត្រឹមបំពង់ក ធ្វើអោយករបស់ទ្រង់ក្លាយជាខៀវ។ ព្រាហ្មក៏សម្តែងសេចក្តីអរគុណដែរ ព្រោះថាពួកទានពមានសុក្រឆរ្យ ពួកទេវតាមានព្រះវិស្ណុ តែសម្រាប់ពួកមនុស្ស ព្រះវិស្ណុជាអ្នកទទួលខុសត្រូវ ហើយមានតែព្រះសិវៈមួយអង្គគត់ដែលអាចសង្គ្រោះពួកគេបាន។ ព្រះសិវៈក៏ពន្យល់ពីភាពចាំបាច់នៃថ្នាំបំពុល។ នៅទីណាមានអម្រឹត នៅទីនោះត្រូវតែមានថ្នាំពុល។
ថ្នាំបំពុលមិនអាចលុបបំបាត់ទាំងស្រុងបានទេ តែឥទ្ធិពលរបស់វាអាចកាត់បន្ថយបាន។ ជាម្តងទៀតព្រះវិស្ណុ សម្តែងក្តីពេញចិត្តដល់ព្រះសិវៈ។ តែព្រះអង្គផ្តន្ទាអ្នកដែលបានបំពុលទឹក ដោយបោះវត្ថុមិនល្អចូលក្នុងសមុទ្រ ដែលក្លាយទៅជាថ្នាំពុល ដែលមានផលមិនល្អដល់សត្វក្នុងទឹក។
ព្រះឥន្ទ្រក៏ទៅជួបនឹងសុក្រឆរ្យ ហើយនិយាយប្រាប់ថា ថ្នាំពុលកាលកោតត្រូវបានបញ្ចប់ហើយ។ សុក្រឆរ្យសន្និដ្ឋានថា មានតែព្រះសិវៈមួយអង្គគត់ដែលអាចបញ្ឈប់រឿងនេះបាន។ ព្រះឥន្ទ្រក៏ស្នើសុក្រឆរ្យអោយបញ្ជូនបរិវាររបស់ខ្លួនត្រឡប់ទៅវិញ ដើម្បីបំពេញការងារឡើងវិញ។ ពួកគេមានការស្ទាក់ស្ទើរ តែសុក្រឆរ្យយល់អំពីផលប្រយោជន៍របស់អម្រឹត ដូច្នេះគាត់ប្រាប់អោយគ្នីគ្នារបស់គាត់ចេញទៅ ហើយបញ្ជាអោយស្វន៌ភានុឃ្លាំចាំមើលការងារនេះ ដូចលើកមុន។
ស្វយំវរៈ
បន្ទាប់ពីព្រះសិវៈបានលេបថ្នាំពុលរួចហើយ ពួកទេវតានិងពួកអសុរាក៏ចាប់ផ្តើមកូរទឹកសមុទ្រម្តងទៀត។ វត្ថុដែលផុសចេញពីសមុទ្រ គឺមេគោកមធេនុ ។ ពួកព្រាហ្មណ៍ទាមទារយកមេគោនេះ ដោយអះអាងថា ព្រាហ្មណ៍មានសិទ្ធិយកវត្ថុដែលផុសចេញដំបូង។ តែដោយពួកទេវតានិងអសុរាបានលើកអំពីកាលកោត ព្រាហ្មណ៍ក៏ហើបមាត់លែងចេញ។ ប៉ុន្តែដោយសារទាំងទេវៈនិងអសុរៈ សុទ្ធតែគោរពបូជាព្រាហ្មណ៍ដូចគ្នា ពួកគេក៏យល់ព្រមអោយមេគោនេះដល់ព្រាហ្មណ៍។
វត្ថុដែលផុសចេញបន្ទាប់មកទៀតគឺសេះក្បាលប្រាំពីរដ៏ស្អាត មានឈ្មោះថា ឧច្ឆៃស្រវ័ស។ ព្រះឥន្ទ្រត្រូវបានព្រះវិស្ណុប្រាប់កុំអោយទារយកសេះនេះ ដូច្នេះគាត់ក៏នៅស្ងៀម។ ស្តេចអសុរា មហាពលី ក៏សម្តែងនូវការពេញចិត្តចំពោះសេះនេះ ហើយគេក៏អនុញ្ញាតអោយគាត់យកសេះនេះ។ សេះឧច្ឆៃស្រវ័សនេះតំណាងអោយការលើកតម្កើង ភាពក្រអឺតក្រទម ដែលអាចនាំអោយអ្នកស្វែងរកវិជ្ជាប្រាសចាកពីផ្លូវរបស់ខ្លួន។
ពួកអសុរៈនិងពួកទេវៈកើតពីឪពុកតែមួយ គឺបណ្ឌិត កស្យបៈ តែម្តាយទីទៃ។ ពួកទេវកើតពីអទិតិ មានន័យថាមិនព្រិលភ្នែក មិនស្រវាំងភ្នែក មិនច្រលំភ្នែក។ ម្តាយរបស់ពួកអសុរៈគឺទិតិ មានន័យថាមើលអ្វីច្រើនតែច្រលំ មិនយល់ស៊ីជម្រៅពីវត្ថុដែលឃើញ។ វត្ថុផុសចេញបន្ទាប់មកទៀតគឺដំរីឰរវ័ត ជាស្តេចដំរីស។ ដោយសារតែពួកអសុរៈបានយកសេះទៅហើយដូច្នេះ ពេលនេះជាវេណរបស់ទេវៈវិញ ដូច្នេះព្រះឥន្ទ្រក៏យកដំរីឯកនេះ ជាជំនិះរបស់គាត់។ ដំរីដែលមានភ្នែកតូចជាងខ្លួនខ្លាំង តំណាងអោយសមត្ថភាពមើលឃើញនូវចំនុចសំខាន់នៃវត្ថុនានា។
បន្ទាប់មកទៀតក៏ផុសគ្រឿងអលង្ការ កោស្តុភា ព្រះវិស្ណុក៏យកធ្វើជាគ្រឿងលម្អ។ បន្ទាប់មកទៀតក៏ផុសចេញដើមឈរបំពេញប្រាថ្នា បរិជាត និង ស្រីទេពអប្សរ ដែលទាំងពីរនេះក្រោយមកក្លាយជាវត្ថុសក្ការរបស់ស្ថានសួគ៌។ បន្ទាប់ពីកូរបានច្រើនដងរួចមក ក៏លេចចេញព្រះនាងលក្ស្ម៊ី ដែលស្អាតដូចរាល់ដង។ តែពេលនោះនាងលេចចេញមកជា ស្រី។ កាលកេតុ រៀបរាប់បបូរមាត់នាង ភ្នែក មុខមាត់ ចរឹក សក់ ដំណើរ ដោយពាក្យពេចន៍ល្អសព្វបែបយ៉ាង ហើយបានដាស់អោយតណ្ហារបស់ខ្លួនគាត់ស្ងើនឡើង។ សុក្រឆរ្យសុំព្រះឥន្ទ្រយកនាង។ តែព្រះឥន្ទ្រតបថា នាងជាទេពី ជាទេពធីតាសម្រាប់ទេវតាមួយអង្គ។ ដូច្នេះព្រះឥន្ទ្របដិសេធ។
កាលកេតុនិងបក្សពួកដើរចេញ ហើយនិយាយថា ពួកគេនឹងធ្វើសង្គ្រាមដើម្បីកំណត់ថា នរណាជាអ្នកត្រូវបានស្រីនេះ។ ភាគីទាំងពីរក៏ឈប់កូរទឹកសមុទ្រ ហើយទៅលានចម្បាំងប្រយុទ្ធគ្នាដណ្តើមស្រី។ នាងលក្ស្ម៊ីមានទុក្ខព្រួយដោយមិនអាចរកព្រះវិស្ណុឃើញ។ អារម្មណ៍នាងស្រែកហៅរកទ្រង់ ភ្នែករបស់នាងសម្លឹងរកទ្រង់ គ្រប់ភាគទាំងអស់នៃកាយនាងត្រូវការទ្រង់។
ដូច្នេះព្រះវិស្ណុក៏មកដល់។ ព្រះវិស្ណុនិងនាងលក្ស្ម៊ីក៏បានជួបគ្នាប្រកបដោយក្តីរីករាយឥតឧបមា ប៉ុន្តែព្រះវិស្ណុ មានកែវភ្នែកប្រកបដោយអាថ៌កំបាំង ប្រាប់នាងលក្ស្ម៊ីថា ឥលូវនេះនាងចេញមកពីសមុទ្រ ដូច្នេះនាងជាសាគរបុត្រី ដូច្នេះនាងត្រូវទៅជួបអ្នកបង្កើតសមុទ្រ ព្រហ្មា ដើម្បីកំណត់ពីវាសនារបស់នាង រួចក៏ទុកនាងចោលតែម្នាក់ឯងទៅ។ ដូច្នេះនាងលក្ស្ម៊ីក៏ទៅជួបនឹងព្រហ្មា ហើយប្រាប់នាងពីតម្រូវការចាំបាច់របស់នាងចំពោះព្រះវិស្ណុ ហើយប្រាប់អំពីចម្បាំងរវាងពួកទានពនិងទេវតា។ ព្រហ្មានិយាយថា “អីក៏សំរាមម្ល៉េះ!” ហើយក៏យាងទៅលានសង្គ្រាម។
គាត់ទៅដល់ត្រឹមពេលដែលសង្គ្រាមហៀបនឹងចាប់ផ្តើម ហើយប្រាប់ពួកទេវតានិងពួកទានព អំពីគោលការណ៍របស់ស្រី។ ទ្រង់ប្រាប់ពួកគេអំពីសិទ្ធិរបស់ស្ត្រី ហើយថាស្ត្រីមិនអាចចាត់ទុកដូចជា របស់គ្មានជីវិតបានទេ ដែលគ្មាននរណាអាចយកជាកម្មសិទ្ធិបានទេ។ ដូច្នេះគាត់ក៏ចាប់ផ្តើមពិធីថ្មីមួយហៅថា ស្វយំវរៈ ដែលក្នុងនោះស្រី ទទួលបានសិទ្ធិផ្តាច់មុខ លើបុរស ដែលនាងជ្រើសរើស មានសិទ្ធិក្នុងការជ្រើសរើសបុរសដែលនាងពេញចិត្ត ហើយមិនអាចបុរសណាមកជ្រើសរើសយកនាងបានឡើយ។
មហាពលីនិយាយលើកកាលកេតុថា កាលកេតុខ្លាំង ដូច្នេះនាងនឹងជ្រើសរើសយកគាត់តែម្នាក់គត់ តែកាលកេតុបើកភ្នែកធំៗ តែក្នុងចិត្តគិតថាវាមិនអាចរួចជាស្រេចទៅហើយ។ នាងលក្ស្ម៊ីមានការព្រួយបារម្ភ។ នរទក៏លេចចេញមក។ គាត់ប្រាប់នាងថា ស្នាមញញឹមរបស់នាង ជាវត្ថុដែលអាចផ្តល់ជីវិតឡើងវិញដល់ភាវរស់ជាច្រើន ហើយឥលូវនេះស្នាមញញឹមនោះម្តេចក៏ស្លាប់បាត់អញ្ចឹង។ តើអ្វីទៅជាបញ្ហា?។ នាងក៏តបវិញថា នៅក្នុងពិធីស្វយំវរដែលនឹងមកដល់នេះ មានតែពួកទេវតានិងទានពប៉ុណ្ណោះដែលមានសិទ្ធិចូលរួម តែនរាយណ របស់នាងមិនអាចមកចូលរួមបានទេ។ តើអោយនាងអាចជ្រើសរើសណាផ្សេងទៀតក្រៅពីទ្រង់បាន?។ នាងក៏សុំអោយ នរទ ជួយយ៉ាងណាអោយនរាយណៈ មកចូលរួមក្នុងពិធី ស្វយំវរៈ។ នរទៈមិនអាចនិយាយអ្វីចេញបាន ដោយ នរាយណៈមិនត្រូវបានគេអញ្ជើញមកចូលរួមក្នុងពិធីនេះទេ។ ស្វយំវរៈក៏ចាប់ផ្តើម។ គ្មានសញ្ញាអំពីព្រះវិស្ណុក្នុងពិធីនេះទេ។ មានតែពួកទានពនិងទេវតាប៉ុណ្ណោះ។ សាគរបុត្រី មានចិត្តព្រួយបារម្ភជាខ្លាំង។ នាងរង់ចាំអ្វីមួយ។ ព្រហ្មា ជារៀបចំពិធី ក៏ប្រកាសបើកពិធីស្វយំវរៈ ជាលើកដំបូងមិនធ្លាប់មាន ជាពិធីមួយដែលស្ត្រីមានសិទ្ធីជ្រើសរើសបុរសដែលនាងពេញចិត្ត។
នាងសាគរបុត្រីនៅតែបារម្ភក្នុងចិត្ត នាងដើរកាត់ហ្វូងទេវតានិងទាណព នាងបដិសេធទាំងអស់ នៅពេលនោះភ្នែករបស់នាងសម្លឹងមើលទៅតែទ្វារ សង្ឃឹមថាព្រះវិស្ណុនឹងចូលមក។ តែគ្មានទេ។ នាងបដិសេធគេគ្រប់គ្នា។ នៅក្នុងចិត្តរបស់នាងបានគិតក្នុងចិត្តថា៖
១ - អ្នកខ្លះចេះទ្រាំនឹងការលំបាកបែបយ៉ាង ប៉ុន្តែមិនចេះគ្រប់គ្រងកំហឹងរបស់ខ្លួន (ដូចជាឥសីទុរវ័សជាដើម)។
២ – អ្នកខ្លះចេះច្រើន តែចូលចិត្តនាំរឿងដាក់ខ្លូន (ដូចជា សុក្រឆរ្យៈនេះជាដើម)។
៣ – អ្នកខ្លះទៀតឧត្តុង្គឧត្តមណាស់ តែមិនអាចជម្នះលើតណ្ហាបាន (ដូចជាព្រះព្រហ្ម)។
៤ – អ្នកខ្លះទៀតខ្លាំងពូកែល្បីល្បាញណាស់ (ដូចជាព្រះឥន្ទ្រនេះ) តែបានប្រយោជន៍អ្វី បើអ្នកនោះនៅតែពឹងគេអោយជួយការពារដដែលនោះ។
៥ – អ្នកខ្លះថ្វីបើហ្មត់ចត់ក្នុងការតាំងធម៌ តែខ្វះក្តីមេត្តា (ដូចជាបរសុរម)។
៦ – អ្នកខ្លះងប់នឹងពលីកម្ម (ដូចជាស្តេច សិពិ) តែ ពលីកម្ម មិនគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់មុក្តិទេ។
៧ – អ្នកខ្លះគ្មានញាតិមិត្រ អ្នកនោះនឹងមិនចេះគិតគូរដល់អ្នកដទៃ ដូចជាភរិយាទេ ដូច្នេះមិនអាចមានទំនាក់ទំនងបានទេ។
៨ – អ្នកខ្លះ (ដូចជាឥសី មរ្កន្ទេយ) ដែលមានអាយុវែង តែពួកគេគ្មានអធ្យាស្រ័យល្អ ដែលស្ត្រីពេញចិត្ត។ អ្នកដែលមានអធ្យាស្រ័យល្អដែលស្ត្រីពេញចិត្ត តែមានអាយុខ្លីទៅវិញ។
៩ – អ្នកដែលមានទាំងពីរ (អាយុវែង និងមានអធ្យាស្រ័យល្អ ដូចជាព្រះសីវៈ) បែរជារស់នៅដោយគ្មានរសជាតិទៅវិញ។
១០ – អ្នកដែលរស់នៅប្រកបដោយរសជាតិផ្អែមល្ហែម ជីវិតអមតៈ និងមានអធ្យាស្រ័យមិនកំណត់ គ្មាននរណាផ្សេងទៀតទេសម្រាប់ខ្ញុំ (ព្រះវិស្ណុ)។
ប៉ុន្តែនៅចុងក្រោយ សល់តែកាលកេតុម្នាក់គត់ ដែលនាងមិនអាចបដិសេធបាន។ ដោយគាត់ជាបុរសតែម្នាក់គត់ដែលនៅសល់ នាងត្រូវតែជ្រើសរើសយកគាត់។ នាងរួញរា។ នាងអល់អែក ក្នុងចិត្តច្របូកច្របល់ជាខ្លាំង។ ស្រាប់តែពេលនោះ ព្រះវិស្ណុក៏ចូលមកដល់មែន។ លក្ស្ម៊ីត្រេកអរជាខ្លាំង។ នាងចាប់អារម្មណ៍លើទ្រង់។ នាងរីករាយគ្មានដែនកំណត់។ នាងស្រក់ទឹកភ្នែក នាងរត់ទៅរកទ្រង់ ហើយជ្រើសរើសយកទ្រង់ជាបុរសរបស់នាង។ ពួកទេវតាកោតស្ញប់ស្ញែងជាខ្លាំង។ ជំនួបរវាងលក្ស្ម៊ីនិងវិស្ណុ ក្លាយជាប្រវត្តិមួយ ដូចដែលព្រះវិស្ណុបានសន្យា។ រំភើបលាយភ័យ តាមតែអាច។ ពួកទាណពអន់ចិត្តជាខ្លាំង ក៏ទៅជួបសុក្រឆរ្យៈ សុំឈប់បន្តកូរសមុទ្រទឹកដោះបន្តទៀត។ ប៉ុន្តែសុក្រឆរ្យមិនយល់ស្របតាម។
អវតារមោហិនី
ការកូរទឹកសមុទ្រក៏បន្ត។ បន្ទាប់មកទៀតក៏ផុសចេញនារីម្នាក់ មានភ្នែកជាផ្កាឈូក នាងគឺវរុនី ជាទេពធីតានៃសុរា។ ពួកអសុរាក៏ចាប់យកនាង។ ជាចុងក្រោយក៏ផុសចេញបុរសម្នាក់មានដៃវែង សាច់ដុំធំ កាន់ថូរមួយដាក់ទឹកអម្រឹត។ អ្នកនោះគ្មាននរណាក្រៅពី ធន្វន្តរី[1] ទេ គឺជាអ្នកបង្កើតអយុរវេទ។ ពួកទេវតានិងទានពជ្រួលច្របល់ជាខ្លាំង។ មានពួកទាណពម្នាក់ ដែលលោភលន់ជាខ្លាំង ក៏ឆក់យកទឹកអម្រឹតរួចរត់ទៅបាត់ទៅ។ ដូច្នេះពួកទេវតាគេក៏ពឹងព្រះវិស្ណុម្តងទៀត ដែលពេលនោះព្រះវិស្ណុមានព្រះបន្ទូលថា មិនអាចអោយពួកទាណពគ្រប់លោកបានជាដាច់ខាត។ បើបណ្តោយអោយដូច្នេះ រោមនឆន របស់ជីវិតនឹងត្រូវបំផ្លាញជាមិនខាន។ ដូច្នេះគាត់ក៏យល់ព្រមជួយពួកទេវតា។
នៅពេលនោះ ពួកអសុរាក៏កំពុងតែឈ្លោះគ្នាដណ្តើមផឹកទឹកអម្រឹតមុន។ ព្រះវិស្ណុប្រែកាយជាស្រីស្អាតម្នាក់មានឈ្មោះថា មហិនី។ មានសម្បុរខ្មៅភ្លឺ កាយស្រឡូន និងទាក់ទាញជាខ្លាំង។ នៅពេលដែលមហិនីចូលទៅដល់ក្នុងវាំងរបស់ពួកទាណព ពួកទាណពមិនទាន់ផឹកអម្រឹតនៅឡើយ។ ដំណើររបស់នាង ស្នាមញញឹមរបស់នាង កែវភ្នែករបស់នាង បានធ្វើអោយពួកទាណពឈ្លក់វង្វេង ពួកគេរវល់គិតតែអំពីនាង ក៏ទុកអម្រឹតចោល។ ពួកអសុរាក៏សួរនាងថា “ស្រីស្អាត នាងជានរណា? នាងមកពីណា? ប្រាប់ពួកយើងមកនាងជាកូននរណា។ នាងស្អាតណាស់។ នាងមកទីនេះចំជាឱកាសល្អមែន។ ឥលូវនេះពួកអសុរាយើង ពិតមែនតែមានឪពុកតែមួយមែន តែពួកយើងកំពុងឈ្លោះគ្នាដណ្តើមទឹកអម្រឹត។ យើងចង់អោយនាងជួយចែកទឹកអម្រឹតដល់ពួកយើង ដូច្នេះពួកយើងនឹងមិនឈ្លោះគ្នាទៀតទេ”។
នាងមោហិនី តបថា “តើបុគ្គលខ្ពង់ខ្ពស់ដូចជាអស់លោក អាចទុកចិត្តនឹងស្រ្តីចូលចិត្តសប្បាយដូចខ្ញុំយ៉ាងដូចម្តេចទៅ? មែនហើយគ្មានបណ្ឌិតណាដែលធ្វើបែបនេះទេ”។ ដោយពាក្យរំលឹកបែបនេះ នាងបានធ្វើអោយពួកអសុរាកាន់តែទុកចិត្តនាងថែមទៀត។ ពួកគេបានសើចក្អាកក្អាយ ដោយដៃកាន់ទឹកអម្រឹតទៅអោយនាង។ ដោយទទួលយកទឹកអម្រឹតបានហើយ នាងមោហិនី និយាយដោយសំដីផ្អែមល្ហែមថា “អ្នកត្រូវយល់ព្រមតាមអ្វីដែលនាងខ្ញុំសំរេចអោយធ្វើ ត្រូវក៏ដោយខុសក៏ដោយ បែបនេះទើបខ្ញុំយល់ព្រមចែកទឹកអម្រឹតអោយ”។ ពួកអសុរា ប្រាជ្ញារបស់ពួកគេងងិតស្លុបដោយសារតែសម្រស់របស់នាង មិនបានពិចារណាលើសំដីរបស់នាងអ្វីបន្តិច ក៏យល់ព្រមនឹងលក្ខខណ្ឌរបស់នាង។
នាងនិយាយថា ពួកទេវតានឹងត្រូវអញ្ជើញដើម្បីមកបង្ហាញថា ទាណពខ្លាំងពូកែមែន បង្ហាញថា ពួកទាណពមានកិត្តិយស និងស្រឡាញ់យុត្តិធម៌។ បន្ទាប់ពីរួញរាចិត្តបន្តិចមក កាលកេតុក៏យល់ព្រម ហើយពួកទាណពក៏អញ្ជើញពួកទេវតា។ ក្នុងនាមជាអ្នកអធិថិសត្ករ មហិនីក៏សុំកាលកេតុ យកអម្រឹតទៅចែកចាយដល់ភ្ញៀវដែលជាពួកទេវតា។ កាលកេតុក៏យល់ព្រមដោយគ្មានការសង្ស័យ។ ទាណព ស្វរភានុ សង្ស័យជាកលល្បិច ក៏បន្លំខ្លួនជាពួកទេវតា រួចចូលរួមក្នុងចំណោមពួកទេវតា។ មហិនីមិនដឹង ក៏ចែកទឹកអម្រឹតទៅអោយគាត់។
តែទេវតា ចន្ទ្រាទេវ ដឹងទាន់ ក៏ប្រាប់រឿងនេះដល់មោហិនី មោហិនីក៏កាឡាជាព្រះវិស្ណុវិញ។ ព្រះវិស្ណុខឹង ក៏កាត់ស្វរភានុដាច់ជាពីរ។ នៅពេលដែលស្វរភានុត្រូវបានព្រះវិស្ណុសម្លាប់ សូម្បីតែអម្រឹត និង សំជីវិនមន្ត្រក៏មិនអាចជួយស្រោចស្រង់ជីវិតគាត់បានដែរ។ស្វរភានុត្រូវបានកាត់ជាពីរកង់ ក្បាលនិងខ្លួន។ ក្បាលក៏ក្លាយជារាហូ និង ខ្លួនក្លាយជា កេតុ។ ដោយព្រះចន្ទជាអ្នកបកអាក្រាតកលល្បិចរបស់ស្វរភានុ រាហូនិងកេតុក្លាយជាសត្រូវរបស់ចន្ទ្រាទេវជារៀងរហូតមក។
ពួកទាណព ដឹងថាមោហិនី តាមពិតជាព្រះវិស្ណុ។ កាលកេតុភ័យព្រួយ ពេលដឹងថា អម្រឹតអស់រលីងពីថូរទៅហើយ។ អម្រឹតទាំងអស់ត្រូវពួកទេវតាផឹកអស់ហើយ។ កាលកេតុក្តៅក្រហាយ ក៏ប្រញាប់ទៅសម្លាប់ព្រះវិស្ណុ។ តែព្រះវិស្ណុគេចខ្លួន។ នៅចុងបញ្ចប់ កាលកេតុនិងបក្សពួក ដឹងខ្លួនថាចាញ់បោកគេម្តងទៀត ហើយពេលនេះច្បាស់ជាចាញ់សង្គ្រាមមិនខាន។ សុក្រឆរ្យក្តៅក្រហាយជាខ្លាំង។ គាត់ប្រកាសថា នរណាដែលធ្លាក់ក្នុងសំណាញ់សម្រស់របស់ស្ត្រី មិនអាចធ្វើអ្វីបានសម្រេចទេក្នុងជីវិត៕
(ប្រភព៖ ខ្មែរនៅស្វីស)

Monday, October 2, 2017

Temple of Preahvihear and kings

ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ ៤អង្គ មានព្រះនាមអ្វីខ្លះដែលនៃការកសាងប្រាសាទព្រះវិហារ ឫស្រីសិខ:រិស្វារ:
ប្រាសាទព្រះវិហារ (Prasat Preah Vihear) ស្ថិតក្នុងភូមិស្វាយជ្រំ ឃុំកន្ទួត ស្រុកជាំខ្សាន្ត នៅលើខ្នងភ្នំដងរែក (៨០០ គុណនឹង ៤០០ ម៉ែត្រការ៉េ)។ ដងភ្នំនេះមានលក្ខណៈចោទខ្លាំងពីខាងប្រទេសកម្ពុជា និងជម្រាលពីខាងប្រទេសថៃ។ ប្រាសាទព្រះវិហារមានចម្ងាយ៤០៥គីទ្បូមែត្រពីទីក្រុងភ្នំពេញ តែបើគេធ្វើដំណើរចេញពីទីរួមខេត្តព្រះវិហារវិញ វាមានចម្ងាយត្រឹមតែ១០៨គីឡូម៉ែត្រត្រប៉ុណ្ណោះ ដោយធ្វើដំណើរតាមផ្លូវលេខ២១១ ទៅកាន់ស្រុកជាំខ្សាន្ត។ នៅឯភ្នំដងរែកនោះមានជណ្ដើរមួយ ដែលអាចឲ្យគេឡើងទៅដល់កំពូលភ្នំ ដែលជាទីតាំងរបស់ប្រាសាទព្រះវិហារស្ថិតនៅ។
សព្វថ្ងៃនេះអ្នកលក់ដូរ និងប្រជាជនតំបន់នោះភាគច្រើនតែងតែឡើងទៅលើភ្នំតាមផ្លូវ ស៊ី១ ពីព្រោះថាផ្លូវនោះវាងាយស្រួលក្នុងការធ្វើដំណើរ។ ប្រាសាទព្រះវិហារគឺជាតំបន់ប្រវត្តិសាស្ត្រមួយដែលមានឈ្មោះថា ស្រីសិខ:រិស្វារ:មានន័យថា អំណាចនៃភ្នំ ហើយត្រូវបានសាងសង់ឡើងនៅក្នុងអំឡុងចុងសតវត្សទី៩ និងដើមសតវត្សទី១០ ដោយព្រះមហាក្សត្រ៤អង្គព្រះនាម៖
១-ព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី១ (សាងសង់ក្នុងគ.ស ៨៨៩-៩១០)
២-ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១(សាងសង់ក្នុងគ.ស ១០០២-១០៥០)
៣-ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី២ (សាងសង់ក្នុងគ.ស ១១១៣-១១៥០) និង
៤-ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៦ (សាងសង់ក្នុងគ.ស ១០៨០-១១០៩)។
ប្រាសាទព្រះវិហារបានទ័ពថៃចូលមកទន្ទ្រាន ក្នុងឆ្នាំ១៩៤៣ តែត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលខ្មែរប្តឹងទាមទារនាឆ្នាំ១៩៥៨ និងបានមកវិញដោយការកាត់សេចក្ដីពីតុលាការអន្តរជាតិក្រុងទ្បាអេ ១៥ មិថុនា ១៩៦២ ក្រោមព្រះរាជកិច្ចដឹកនាំរបស់ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ។
នៅថ្ងៃទី១១ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៣ ខណៈភាគីខ្មែរថៃ ទំនាស់គ្នាលើដីទំហំ ៤,៦ គីឡូម៉ែត្រការេ នោបរិវេណប្រាសាទ។ តុលាការ ICJ បានប្រកាសសាលដីកា ក្រោយពីបានបើកសវនាការស្ដាប់ ការបកស្រាយដោយផ្ទាល់មាត់ពីតំណាងរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងថៃ កាលពីខែមេសា ឆ្នាំ២០១៣។ ដោយអំណាចសាលដីកានេះ គឺបានបង្គាប់ឲ្យថៃ ត្រូវដកទ័ពចេញពីតំបន់ប្រាសាទព្រះវិហារ។ កាលបរិច្ឆេទសំខាន់ៗថៃ្ងទី១៥ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៦២ : ប្រាសាទព្រះវិហារត្រូវបានសាលក្រមតុលាការអន្តរជាតិក្រុងទ្បាអេ សម្រេចឲ្យភាគីកម្ពុជាជាអ្នកឈ្នះក្ដី រវាងវិវាទកម្ពុជា-ថៃលើប្រាសាទព្រះវិហារ។
ថៃ្ងទី៧ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០០៨: អង្គការ UNESCO បានសម្រេចដាក់ប្រាសាទព្រះវិហាររបស់កម្ពុជាចូលក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌពិភពលោក ក្នុងសម័យប្រជុំលើកទី៣២ នៅក្នុងទីក្រុងកេបិក ប្រទេសកាណាដា៕
បណ្ឌិត មីសែល ត្រាណេ ឲ្យកែប្រវត្តិព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១ (១០១០-១០៤៩) ក្សត្រសាងប្រាសាទព្រះវិហារ ឬហៅថាប្រាសាទ (ស្រីសិខ:រិស្វារ: ) ថាជាប់ខ្សែស្រឡាយពីជ្វាឫ ចាមនោះថាជារឿងច្រលំ
ជុំវិញប្រវត្តិរបស់ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១ (១០១០-១០៤៩ នៃគ្រិស្តសករាជ) នៅតែមានអ្នកសរសេរអត្ថបទប្រវត្តិសាសស្ត្រខ្មែរមួយចំនួន ថាព្រះអង្គ មានជំនឿ និងកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនា នៅឡើយ។
ខាងក្រោមនេះ គឺជាគឺជាការអះអាងរបស់បណ្ឌិត មីសែល ត្រាណេ ផ្អែកលើការសិក្សាស្រាវជ្រាវថ្មី ដែលយកសិលាចារឹកមកសំអាង បានបញ្ជាក់ថា ការយល់ឃើញខាងលើនេះផ្ទុយនឹងខ្លឹមសារនៃសិលាចារឹកដែលបានចារនាសម័យព្រះអង្គគ្រងរាជ។ ដោយមិនធ្វើការអត្ថាធិប្បាយបន្ថែមច្រើន ខ្ញុំសូមលើកយកអត្ថបទរបស់លោកមកជម្រាបជូន លោកអ្នក ដូចតទៅ៖
ប្រវត្តិវិទូជនជាតិបារាំងលោក ហ្សក ស៊ឺដេស G. Coedès បាននិយាយថា ប្រវត្តិរបស់ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១ មានសែស្រឡាយជាមួយជនជាតិជ្វា ឬចាម ដោយលោកបានបញ្ជាក់ហេតុផលថា ពាក្យ "ត្វន” ដែលជាគោរម្យងាររបស់ទ្រង់ត្រូវបានបកប្រែថា "មេ ឬចៅហ្វាយ” ក្នុងភាសាម៉ាឡេ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត លោកក៏បានបញ្ជាក់បន្ថែមថា ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១ មានជំនឿលើព្រះពុទ្ធសាសនា ដែលមកពីជ្រោយម៉ាឡាយូនៅលើគោរ ក្នុងខេត្តនគរស្រីធម្មរាជរបស់ថៃបច្ចុប្បន្ន ដោយសំអាងលើមរណនាមរបស់ព្រះអង្គគឺ "និព្វានបទ”។
ពិតមែនតែលោកស៊ឺដេស បានសន្និដ្ឋានថា ព្រះអង្គមកពីជ្វា ហើយបានពង្រីកចក្រភពខ្មែរជ្រោយម៉ាឡាយូ ពិសេសពីនគរស្រីធម្មរាជរហូតដល់ភូមិភាគកណ្តាលនៃប្រទេសថៃសព្វថ្ងៃ គឺខេត្តល្វោ (លពបុរី) ហើយពីនោះមកដល់ភូមិភាគឦសាន និងកម្ពុជាបច្ចុប្បន្ន ក៏ប៉ុន្តែទស្សនៈនេះ គ្រាន់តែជាសមត្តិកម្មតែប៉ុណ្ណោះ។
បើយោងតាមការសិក្សាស្រាវជ្រាវថ្មីរបស់យើង ដែលយកសិលាចារឹកមកសំអាងបានបញ្ជាក់ថា ការយល់ឃើញខាងលើនេះផ្ទុយនឹងខ្លឹមសារនៃសិលាចារឹក ជាពិសេស Ka 18, K.125, K.136, K 89, K.153, K.834, K.354, K.278, K.276, K.91, K.53, K.253, K.242, K.124, K.289 និង K.16 ជាដើម។
យោងតាមលទ្ធផលនៃការវិភាគខ្លឹមសារនៃសិលាចារឹក យើងលើកឡើងថា ព្រះបាទសុរិយាវរ្ម័នទី១ មិនបានយាងមកពីប្រទេសជ្វានោះទេ ទ្រង់គឺជាក្សត្រខ្មែរមួយព្រះអង្គ មានប្រភពមកពីត្រកូលក្សត្រខ្មែរសុទ្ធសាធ ព្រោះរាជទាយាទដែលត្រូវស្នងតំណែង គឺខ្មែរយើងសម័យនោះ ត្រូវជ្រើសរើសខ្សែញាតិ ខាងមាតា(បុត្រខាងអគ្គមហេសី)។ ការស្រាវជ្រាវបានឲ្យដឹងទៀតថា ការដែលព្រះបាទសុរិយាវរ្ម័នទី១ បានស្ថិតក្នុងភូមិភាគខាងត្បូង ហើយបានធ្វើសង្គ្រាមបង្រួបបង្រួមជាតិក្នុងភូមិភាគកណ្តាលនៃប្រទេសខ្មែរ នៅប្រទេសថៃប៉ែកខាងត្បូងបច្ចុប្បន្ន ដែលជាអតីតទឹកដីខ្មែរ ទង្វើនេះមិនមានអ្វីធ្វើឲ្យយើងភ្ញាក់ផ្អើលនោះទេ។
តាំងពីសម័យនគរភ្នំរហូតដល់សម័យអង្គរ លើកលែងតែទីក្រុងស្រីវិជ័យ ដែលត្រូវបានផ្តាច់ចេញ ហើយបានត្រួតត្រាដោយជនជាតិម៉ាឡេ ចាប់តាំងពីសតវត្សរ៍ទី៧មក ភូមិភាគខាងត្បូងនៃប្រទេសថៃ គឺជាទឹកដីរបស់នគរភ្នំ។ តាមព្រះរាជពង្សាវតារថៃ ភូមិភាគនេះត្រូវបានដណ្តើមត្រួតត្រាដោយព្រះរាជាណាចក្រថៃដ៏មហារុងរឿង ចាប់ពីរជ្ជកាលរបស់ព្រះបាទមហារាជរាមកំហែងមក។
បើនិយាយម្យ៉ាងទៀត ព្រឹត្តិការណ៍ដែលបានលើកឡើងខាងលើនេះ បានកើតឡើងមុនកំណើតនៃរដ្ឋថៃដំបូងបង្អស់ គឺព្រះរាជាណាចក្រសុខោទ័យនៅចុងសតវត្សរ៍ទី១៣ ដើមសតវត្សរ៍ទី១៤ ពោលគឺពេលដែលភូមិភាគខាងត្បូង កណ្តាល និងឦសាន ត្រូវបានផ្តាច់ចេញពីមាតុភូមិខ្មែរ។
ម្យ៉ាងវិញទៀត ដោយសារមានជំនឿដ៏មោះមុតលើព្រហ្មញ្ញសាសនាយ៉ាងមុតមាំ ស្តេចអង្គនេះបានបន្តការសាងសង់ប្រាសាទភ្នំព្រះវិហារដែលជាស្ថាបត្យកម្មល្អឯកនៃពូជសាសន៍ខ្មែរអស្ចារ្យរុងរឿង។គួររំលឹកផងដែរថា ពាក្យកំត្វន ឬកំតូន គឺជាពាក្យខ្មែរបុរាណមានន័យថា តូន ឬដូន ក្នុងន័យ ជីតូន (ជីដូន)។ ដោយមានហេតុផលយ៉ាងដូច្នេះហើយ បានជាយើងសូមស្នើឲ្យមានការកែតម្រូវទស្សនៈរបស់លោក ហ្សក ស៊ឺដេស ដែលបានធ្វើឡើងតាំងពីមុនសង្គ្រាមលោកលើកទី១ មកម្ល៉េះ៕ប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជា
ដោយ៖ Ny Watthanak

ហេតុអ្វីបានជាប្រាសាទព្រះវិហារមានជណ្តើរឡើង ស្ថិតនៅក្នុងទឹកដីថៃ សព្វថ្ងៃនេះទៅវិញ ?
លោកសាស្ត្រាចារ្យ ឃិន សុខ បច្ចុប្បន្នបង្រៀនប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ ថៃ លាវ និងភូមា នៅឯវិទ្យាស្ថានជាតិ អ៊ីណាល់កូ នៅទីក្រុងប៉ារីស ប្រទេសបារាំង មានប្រសាសន៍ថា នៅពេលដែលស្តេចខ្មែរ ផ្តើមសាងសង់ប្រាសាទព្រះវិហារនោះឡើង នៅក្នុងខេត្តព្រះវិហារ(ពីមុនហៅថាខេត្តម្លូព្រៃ) នៃដែនដីព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា កាលពីបុរាណសម័យនោះ គឺពុំទាន់មានប្រទេសសៀម ឬថៃ តាំងនៅទីតាំងប្រទេសថៃសព្វថ្ងៃ នៅឡើយទេ។
ពិសេស កាលពីបុរាណសម័យ ស្រុកខ្មែរមានផ្ទៃដីធំធេង ផ្នែកខាងលិចគឺលាតសន្ធឹង ពីខេត្តព្រះវិហារ ហួសប្រទេសថៃសព្វថ្ងៃ និងតរហូតទៅដល់ប្រទេសភូមា។ ចំណែកផ្នែកខាងជើង គឺលាតសន្ធឹងរាប់បញ្ចូលទាំងក្រុងឈៀងម៉ៃ ដែលសព្វថ្ងៃជាខេត្តមួយរបស់ថៃនោះផង។ ដូច្នេះមិនមែនមកចោទថា ដីត្រង់កន្លែងនោះ មានសៀម មានអី បើសៀមមិនទាន់មកដល់ឯណា? សៀមទាល់តែចុងសតវត្សរ៍ទី១៣ បានទើបនឹងចុះមក ដោយស្តេចដំបូងឈ្មោះ រាមាកំហែង មកវាយយកខេត្តសុខោទ័យ ពីខ្មែរទេតើ។
ដូច្នេះ ដីត្រង់ដែលគេធ្វើប្រាសាទ នៅលើកំពូលភ្នំព្រះវិហារនេះ ជាដីរបស់ខ្មែរ។ ខ្មែរចង់ធ្វើត្រង់ណា បែរទៅខាងណា គេធ្វើតាមតែទីតាំងរបស់សាច់ភ្នំនោះ៕

Sunday, October 1, 2017

វណ្ណ ម៉ូលីវណ្ណ

សម្ដេចចៅហ្វាវាំងវរៈវៀងជ័យអធិបតីសឹង្គារ គង់ សំអុល ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី រដ្ឋមន្ត្រីព្រះបរមរាជវាំង និងលោកជំទាវ ជាព្រះរាជតំណាងដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុត នៃព្រះករុណា ព្រះមហាក្សត្រ ជាអម្ចាស់ជីវិតលើត្បូង ជាអធិបតីក្នុងពិធីប្រទានភ្លើងបូជាសពឯកឧត្ដមព្រឹទ្ធាចារ្យ វណ្ណ ម៉ូលីវណ្ណ

មហាស្ថាបត្យករខ្មែរ។

Tuesday, September 26, 2017

ប្រទេសថៃទទួលវប្បធម៌

តើប្រទេសថៃទទួលវប្បធម៌សំស្ក្រឹតដោយផ្ទាល់ ឬដកស្រង់ចេញពីខ្មែរ?

នៅក្នុងពេលថ្មីៗនេះមានការលើកឡើងថាវប្បធម៌ អារ្យធម៌ថៃបានឈានទៅដល់កម្រិតកំពូលមួយគួរជាទីមោទនៈដែលមើលទៅគឺជាជនជាតិមួយហាក់ដូចជាមានវ័យចំណាស់ជាងខ្មែរទៅ ទៀត។ ព្រោះវប្បធម៌ និងអារ្យធម៌ប្រហាក់ប្រហែលគ្នាធ្វើឲ្យមាននិន្នាការថាប្រទេសពីរនេះតើវប្បធម៌មួយណាជារបស់អ្នកណា ឬក៏អ្នកណាដកស្រង់ពីអ្នកណាឡើយ។
ប៉ុន្តែបើយោងតាមប្រវត្តិសាស្ត្រពិភពលោកដឹងឮនោះគេដឹងច្បាស់ថាថៃគឺជារដ្ឋដ៏ក្មេងខ្ចីជាងគេ បំផុតក្នុងចំណោមប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍នេះហើយខ្មែរមនគឺជារដ្ឋវ័យចំណាស់ជាងគេក្នុងតំបន់។
យោងតាមឯកសារប្រវត្តិសាស្ត្រអ្នកស្រី ត្រឹង ងា លើកថាខ្មែរបានប្រើភាសាសំស្ក្រឹតតាំងពីបុរាណនាដើមសតវត្សទី១ក្នុងសម័យកាលឥណ្ឌូនីយកម្មមកម្ល៉េះ។ ពោលគឺប្រើភាសាសំស្ក្រឹតមុនរដ្ឋថៃកើត១០សតវត្សឯណោះ។ យោងតាមឯកសារលោក ហ្សកហ្សឺដេស ជនជាតិបារាំងលើកថា ៖ ទោះបីជាវប្បធម៌អារ្យធម៌ថៃ បានឈានដល់កម្រិតមួយគួរជាទីមោទនៈក៏ដោយ ប៉ុន្តែនោះមិនមែនជាលទ្ធផលដែលកើតចេញពីវប្បធម៌សំស្ក្រឹតដោយផ្ទាល់ទេ វាគ្រាន់តែដកស្រង់ចេញពីខ្មែរហើយបូកផ្សំនឹងទេពកោសល្យរបស់ជនជាតិថៃប៉ុណ្ណោះ។
មូលហេតុដែលនាំឲ្យហ៊ាននិយាយដូចច្នេះ គឺសំអាងទៅលើកត្តាពីរដែលបានបញ្ជាក់នៅក្នុងឯកសារប្រជុំសិលាចារឹកស្តីពីប្រទេសសៀមរបស់លោកហ្សកសឺដេស ខ្សែទី១ ទំព័រទី៤៤ ដែលបានបញ្ជាក់ថា វត្តមានរបស់ជនជាតិថៃ នៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រឥណ្ឌូចិន ជាព្រឹត្តិការណ៍ថ្មីថ្មោងបំផុត គឺនៅក្រោយដំណើរការឥណ្ឌូរូបនីយកម្មដែលបានចាប់ផ្តើមនៅស.វទី១នៃគ.ស ហើយឥណ្ឌូរូបនីយកម្មនេះ បានកន្លងផុតទៅជិត ១៣ សតវត្សរ៍មកហើយ។
កត្តាទី២ កុលសម្ព័ន្ធថៃដែលកំពុងស្ថាបនាព្រះរាជាណាចក្ររបស់ខ្លួននៅលើអាណាខេត្តនានារបស់ខ្មែរ ដូចជាសុខោទ័យ អយុធ្យា លពបុរី ៘ ក៏ត្រូវស្ថិតក្នុងស្ថានភាពអ្វីៗប្រឆាំងនឹងខ្មែរដែរ។
ដូចនេះនៅក្នុងគោលបំណងសំខាន់នេះ អ្នកដឹកនាំថៃបានខ្ចីព្រះពុទ្ធសាសនាថេរវាទពីខ្មែរធ្វើជាមូលដ្ឋានអភិវឌ្ឍន៍ប្រទេសរបស់គេ។ ទន្ទឹមនឹងនេះក្សត្រថៃក៏បានបញ្ជូនប្រតិភូរបស់ខ្លួនទៅចម្លងគម្ពីរធម៌ពីប្រទេសស្រីលង្កាផងដែរ។
យោងតាមឯកសាររបស់លោក ហ្សកសឺដេស ជនជាតិបារាំងក៏បានឆ្លុះបញ្ចាំងឲ្យគេឃើញយ៉ាងច្បាស់ថែមទៀតតាមរយៈសិលាចារឹក ដែលចារឡើងដោយព្រះបាទរាមកំហែងនៅសុខោទ័យ នាឆ្នាំ ១២៩២នៃគ.ស ឬនៅសតវត្សរ៍ទី១៣នៃគ.ស ដោយមានខ្លឹមសារដូចខាងក្រោមនេះ ’ឪពុកខ្ញុំឈ្មោះ ស្រីឥន្ទ្រាទិត្យ ម្តាយខ្ញុំឈ្មោះ នាងសួង បងប្រុសខ្ញុំឈ្មោះ បាងមឿង។
យើងខ្ញុំទាំងអស់ជាកូន មានចំនួន៥នាក់ កើតចេញពីពោះតែម្តង គឺប្រុសបី ស្រី២ កូនទី១ត្រូវជាបងបង្អស់បានស្លាប់តាំងពីតូច។ នៅពេលខ្ញុំធំដឹងក្តីឡើង អាយុបាន១៩ឆ្នាំ ស្រាប់តែឃុនសាមឆន់ មេមឿងឆូក បាននាំទ័ពមកវាយមឿងតាក។ ឪពុកខ្ញុំក៏បានចេញទៅទប់ទល់នឹងគេពីទិសខាងឆ្វេង។ ដោយសារកងទ័ពរបស់ឃុនសាមឆន់ ដែលមកពីទិសខាងស្តាំមានចំនួនដ៏ច្រើនលើសលប់ ទ័ពរបស់ឪពុកខ្ញុំ ហើយក៏បានប្រយុទ្ធជាមួយឃុនសាមឆន់នៅលើខ្នងដំរី។ (ខ្ញុំបានវាយលុកដំរីរបស់គាត់ដែលមានឈ្មោះថា មាសមឿង ដោយបានទទួលជោគជ័យលើ ឃុនសាមឆន់)។ ដូច្នេះឪពុកខ្ញុំក៏បានតាំងឈ្មោះខ្ញុំថា ព្រះរាមកំហែង ពីព្រោះខ្ញុំបានច្បាំងឈ្នះដំរីរបស់របស់ឃុនសាមឆន់។
នៅពេលដែលឪពុកខ្ញុំនៅរស់ ខ្ញុំបានបម្រើគាត់និងម្តាយខ្ញុំបានយ៉ាងល្អ។ នៅពេលខ្ញុំចាប់បានសត្វព្រៃ ឬត្រីខ្ញុំតែងតែយកទៅជូនឪពុកខ្ញុំ ទោះផ្លែឈើជូរក្តី ផ្អែមក្តីក៏ខ្ញុំយកទៅជូនគាត់ជានិច្ច។ ហើយនៅពេលដែលខ្ញុំទៅវាយភូមិស្រុក ឬទីក្រុងណាមួយ ខ្ញុំរមែងតែប្រមូលដំរី, ប្រុស, ស្រី ប្រាក់ មាស ដើម្បីយកជូនឪពុកខ្ញុំទាំងអស់។ ក្រោយពេលឪពុកខ្ញុំស្លាប់ ខ្ញុំនៅសល់តែបងប្រុស តែខ្ញុំនៅតែបម្រើគាត់ដូចបានបម្រើឪពុកខ្ញុំដែរ។ នៅពេលបងប្រុសខ្ញុំស្លាប់ទៀត ព្រះរាជនគរទាំងមូលក៏បានធ្លាក់មកលើខ្ញុំទាំងអស់។
តាមរយៈខ្លឹមសារនៃសិលាចារឹកនេះ ថ្វីត្បិតតែពុំបានសរសេរដោយពាក្យកាព្យឃ្លោងតាមក្រឹត្យក្រមនៃកាព្យសំស្ក្រឹតក៏ដោយ ក៏អាចឲ្យគេដឹងថា កតញ្ញូធម៌និងស្វាមីភក្តិរបស់ព្រះមហាក្សត្រថៃ ព្រះរាមកំហែងចំពោះបិតាមាតា មានកម្រិតខ្ពស់បំផុត។ ក៏ប៉ុន្តែបើយើងធ្វើការប្រៀបធៀបអត្ថបទនេះជាមួយខ្លឹមសារអត្ថបទរបស់ព្រះបាទសុរិយាវរ្ម័នទី១ ក៏អាចឲ្យយើងឃើញនូវភាពស្រដៀងគ្នា ស្តីពីភក្តីភាពគ្មានព្រំដែនរបស់នាម៉ឺនសព្វមុខមន្ត្រីខ្មែរ ចំពោះជាតិនិងព្រះមហាក្សត្រជំនាន់នោះ។
គួរបញ្ជាក់ថា ពាក្យកំហែងគឺជាពាក្យខ្មែរបុរាណសំដៅមេទ័ពហនុមាន នៅក្នុងរឿងរាមកេរ្តិ៍ដែលអង់អាចក្លាហានកប់កំពូល។ តាមការពិនិត្យនឹងស្រាវជ្រាវស្តីពីតួអក្សររបស់ព្រះបាទរាមកំហែង ដែលចារឡើងដោយផ្ទាល់ដៃនេះ បានវិភាគថា អក្សរថៃនេះត្រូវបានបង្កើតឡើងតាមអក្សរខ្មែរ មិនខុសគ្នាពីតួអក្សរខ្មែរ ដែលកាលពីសម័យនោះចម្លងតាមប្រទេសឥណ្ឌា ប៉ុន្តែតួអក្សរថៃដែលយកតាមតួអក្សរខ្មែរ ក្នុងសម័យប្រវត្តិសាស្ត្រដំបូងរបស់ខ្លួននោះ គឺមិនមានសក់ និងជើងត្រួតលើគ្នា ដូចតួអក្សរខ្មែរឡើយ ទាំងនេះគឺដោយសារទេពកោសល្យរបស់ជនជាតិថៃ។ កត្តាដែលនាំឲ្យថៃបង្កើតអ្វីឲ្យខុសពីខ្មែរ ដោយសារតែគេមានគំនិតប្រឆាំងនឹងអ្វីដែលជាកម្មសិទ្ធិរបស់ខ្មែរ។ម្យ៉ាងវិញទៀត អាចនិយាយបានថា ជាការធម្មតាទេ អ្នកកាន់អំណាចថៃ គេចង់រំដោះខ្លួនចេញពីខឿនវប្បធម៌ម្ចាស់ស្រុក។ ដូច្នោះហើយបានជាក្នុងវិស័យស្ថាបត្យកម្មសិល្បៈ គេសង្កេតឃើញដែរនូវលក្ខណៈខុសស្រឡះពីគ្នា រវាងព្រះភ័ក្ត្រនៃព្រះពុទ្ធបដិមាថៃ និងខ្មែរ។ នេះគឺជាចំណុចចាប់ផ្តើមនៅខេត្តសុខោទ័យ អតីតខេត្តខ្មែរនាសម័យអង្គរ៕

Monday, September 25, 2017

Prime minister List

តើនាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទាំងអស់ មានប៉ុន្មានរូប ចាប់ពីឆ្នាំ ១៩៤៥ ដល់បច្ចុប្បន្ន?
នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា គឺជាអ្នកដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសកម្ពុជា។ ចាប់តាំងពី១៩៤៥ មកដល់ពេលបច្ចុប្បន្ន កម្ពុជាបានឆ្លងកាត់របបជាច្រើនហើយក៏ដូចជាអ្នកដឹកនាំប្រទេសផងដែរ។ នាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជាមាន ៣៦រូប ដែលប្រជាជនកម្ពុជាខ្លះមិនទាន់ស្គាល់អស់នៅឡើយ។ ថ្ងៃនេះគេហទំព័រ ចំណេះដឹងគ្រប់ទីកន្លែង សូមលើកបង្ហាញជូនប្រិយមិត្តដើម្បីជាចំណេះដឹងបន្ថែមដូចតទៅ៖
1-1945-1945
សម្តេចព្រះបាទនរោត្ដម សីហនុ
ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព (១៩២២ - ២០១២) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ១៨ មីនា ១៩៤៥ ដល់ ១២ សីហា ១៩៤៥។
2-1945-1945
សឺង ង៉ុកថាញ់ ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព (១៩០៨–១៩៧៧) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ១៤ សីហា ១៩៤៥ ដល់ ១៦ តុលា ១៩៤៥។
3-1945-1946
ព្រះអង្គម្ចាស់ ស៊ីសុវត្ថិ មុនីរ៉េត ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព (1909–1975) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ១៧ តុលា ១៩៤៥ ដល់ ១៥ ធ្នូ ១៩៤៦។
4-1946-1947
ព្រះអង្គម្ចាស់ ស៊ីសុវត្ថិ (អង្គអេង) យុត្តិវង្ស ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព (1913–1947) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ១៥ ធ្នូ ១៩៤៦ ដល់ ១៥ កក្កដា ១៩៤៧។
5-ព្រះអង្គស៊ីសុវត្ថិ វ័ឆ្ឆាវង្ស ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព (1891–1972) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ២៥ កក្កដា ១៩៤៧ ដល់ ២០ កុម្ភៈ ១៩៤៨។
6-ឈាន វ៉ម ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1916–2000) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ២០ កុម្ភៈ ១៩៤៨ ដល់ ១៤ សីហា ១៩៤៨។
7-សម្តេច ប៉ែន នុត ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1906–1985) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ១៥ សីហា ១៩៤៨ ដល់ ២១ មករា ១៩៤៩។
8-យ៉ែម សំបូរ ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1913–1989) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ១២ កុម្ភៈ ១៩៤៩ ដល់ ២០ កញ្ញា ១៩៤៩។
9-អៀវ កើស ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1905–1950) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ២០ កញ្ញា ១៩៤៩ ដល់ ២៩ កញ្ញា ១៩៤៩។
10-យ៉ែម សំបូរ (ជាលើកទី២) ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1913–1989) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ២៩ កញ្ញា ១៩៤៩ ដល់ ២៨ មេសា ១៩៥០។
11-សម្តេចព្រះបាទ នរោត្ដម សីហនុ (ជាលើកទី២) ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1922–2012) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ២៨ មេសា១៩៥០ ដល់ ៣០ ឧសភា ១៩៥០។
12-ព្រះអង្គស៊ីសុវត្ថិ មុនីពង្ស ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1912–1956) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ៣០ ឧសភា ១៩៥០ ដល់ ៣ មីនា ១៩៥១។
13-អ៊ុម ឈាងស៊ុន ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1900–1963) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ១៣ ឧសភា១៩៥១ ដល់ ១២ កញ្ញា ១៩៥១។
14-ហ៊ុយ កន្ធុល ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1909–1991) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ១៣ កញ្ញា ១៩៥១ ដល់ ១៦ មិថុនា ១៩៥២។
15-សម្តេចព្រះបាទ នរោត្ដម សីហនុ(ជាលើកទី3) ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1922–2012)ជានាយករដ្ឋមន្រ្តីចាប់ពី ១៦ មិថុនា ១៩៥២ ដល់ ២៤ មករា ១៩៥៣។
16-សម្តេច ប៉ែន នួត(ជាលើកទី២) ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1906–1985) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ២៤ មករា ១៩៥៣ ដល់ ៩ វិចិ្ឆកា ១៩៥៣។
17-សម្តេច ប៉ែន នុត(ជាលើកទី៣) ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1906–1985) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ៩ វិចិ្ឆកា ១៩៥៣ ដល់ ២២ វិចិ្ឆកា ១៩៥៣។
18-ចាន់ ណាក ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1892–1954) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ២៣ វិចិ្ឆកា ១៩៥៣ ដល់ ៧ មេសា ១៩៥៤។
19-សម្តេចព្រះបាទ នរោត្ដម សីហនុ(ជាលើកទី៤) ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1922–2012) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ៧ មេសា ១៩៥៤ ដល់ ១៨ មេសា ១៩៥៤។
20-សម្តេច ប៉ែន នុត(ជាលើកទី៤) ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1906–1985) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ១៨ មេសា ១៩៥៤ ដល់ ២៦ មករា ១៩៥៥។
22-ឡេង ង៉ែត ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1900–1975) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ២៦មករា ១៩៥៥ ដល់ ៣ តុលា ១៩៥៥។
23-សម្តេចព្រះបាទ នរោត្ដម សីហនុ(ជាលើកទី៥) ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1922–2012) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ៣ តុលា ១៩៥៥ ដល់ មករា ១៩៥៦។
24-អ៊ុម ឈាងស៊ុន(ជាលើកទី២) ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1900–1963) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ៥ មករា ១៩៥៦ ដល់ ២៩ កម្ភៈ ១៩៥៦។
25-ព្រះអង្គម្ចាស់ នរោត្ដម សីហនុ(ជាលើលទី៦) ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1922–2012) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ១ មីនា ១៩៥៦ ដល់ ២៤ មីនា ១៩៥៦។
26-ឃឹម ទិត ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1896–1975) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ៣ មេសា ១៩៥៦ ដល់ ២៩ កកដ្ដា ១៩៥៦។
27-ព្រះអង្គម្ចាស់ នរោត្ដម សីហនុ(ជាលើកទី៧) ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1922–2012) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ១៥ កញ្ញា ១៩៥៦ ដល់ ១៥ តុលា ១៩៥៦។
28-សាម យុន ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1905–1974) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ២៥ តុលា ១៩៥៦ ដល់ ៩ មេសា ១៩៥៧។
29-ព្រះអង្គម្ចាស់ នរោត្ដម សីហនុ(ជាលើកទី៨) ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1922–2012) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ៩ មេសា ១៩៥៧ ដល់ ៧ កកដ្ដា ១៩៥៧។
30-ស៊ីម វ៉ា ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1906–1989) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ២៦ កក្កដា ១៩៥៧ ដល់ ១១ មករា ១៩៥៨។
31-ឯក យីអ៊ុន ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1910–2013) នាយករដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ១១ មករា ១៩៥៨ ដល់ ១៧ មករា ១៩៥៨។
32-សម្តេច ប៉ែន នុត(ជាលើកទី៥) ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1906–1985) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ១៧ មករា ១៩៥៨ ដល់ ២៤ មេសា ១៩៥៨។
33-ស៊ីម វ៉ា(ជាលើកទី២) ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1906–1989) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ២៤ មេសា ១៩៥៨ ដល់ ១០ កក្កដា ១៩៥៨។
34-ព្រះអង្គម្ចាស់ នរោត្ដម សីហនុ(ជាលើកទី៩) ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1922–2012) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ១០ កក្កដា ១៩៥៨ ដល់ ១៩ មេសា ១៩៦០។
35-ផូ ព្រឿង ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1903–c.1975) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ១៩ មេសា ១៩៦០ ដល់ ២៨ មករា ១៩៦១។
36-សម្តេច ប៉ែន នុត(ជាលើកទី៦) ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1906–1985) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ២៨ មករា ១៩៦១ ដល់ ១៧ វិចិ្ឆកា ដល់ ១៧ វិចិ្ឆកា ១៩៦១។
37-ព្រះអង្គម្ចាស់ នរោត្ដម សីហនុ(ជាលើកទី១០) ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1922–2012) ជានាយករដ្ឋមន្រ្តីចាប់ពី ១៧ វិចិ្ឆកា ១៩៦១ ដល់ ១៣ កុម្ភៈ ១៩៦២។
38-ញ៉ឹក ជូឡុង ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1908–1996) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីស្តីទីចាប់ពី ១៣ កុម្ភៈ ១៩៦២ ដល់ ៦ សីហា ១៩៦២។
39-ចៅសែន កុសល ឈុំ ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1905–2009) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីស្តីទីចាប់ពី ៦ សីហា ១៩៦២ ដល់ ៦ តុលា ១៩៦២។
40-ព្រះអង្គនរោត្តម កន្តុល ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1920–1976)នាយករដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ៦ តុលា ១៩៦២ ដល់ ២៥ តុលា ១៩៦៦។
41-សឺន សាន ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1911–2000) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ១ ឧសភា ១៩៦៧ ដល់ ៣១ មករា ១៩៦៨។
42-សម្តេច ប៉ែន នុត(ជាលើកទី៧) ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1906–1985) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ៣១ មករា ១៩៦៨ ដល់ ១៤ សីហា ១៩៦៩។
43-លន់ នល់(ជាលើកទី២) ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1913–1985) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ១៤ សីហា ១៩៦៩ ដល់ ៩ តុលា ១៩៧០។
44-លន់ នល់(ជាលើកទី៣) ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1913–1985) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ៩ តុលា ១៩៧០ ដល់ ១១ មីនា ១៩៧១។
45-ព្រះអង្គស៊ីសុវត្ថិ សិរិមតៈ ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1914–1975) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ១១ មីនា ១៩៧១ ដល់ ១៨ មីនា ១៩៧២។
46-សឺង ង៉ុកថាញ់(ជាលើកទី២) ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1908–1977) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ១៨ មីនា ១៩៧២ ដល់ ១៥ តុលា ១៩៧២។
47-ហង្ស ធុនហាក់ ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1924–1975) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ១៥ តុលា ១៩៧២ ដល់ ៦ ឧសភា ១៩៧៣។
48-អិុន តាំ ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1916–2006) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ៦ ឧសភា ១៩៧៣ ដល់ ៩ ធ្នូ១៩៧៣។
49-ឡុង បូរ៉េត ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1933–1975) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ២៦ ធ្នូ ១៩៧៣ ដល់ ១៧ មេសា ១៩៧៥។
50-សម្តេច ប៉ែន នុត(ជាលើកទី៏៨) ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1906–1985) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ១៧ មេសា ១៩៧៥ ដល់ ៤ មេសា ១៩៧៦។
52-ខៀវ សំផន ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1931– ) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីស្តីទីចាប់ពី ៤ មេសា ១៩៧៦ ដល់ ១៤ មេសា ១៩៧៦។
53-ប៉ុល ពត ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1925–1998) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ១៤ មេសា១៩៧៦ ដល់ ២៧ កញ្ញា ១៩៧៦។
54-នួន ជា ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព (1926– ) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ២៧ កញ្ញា ១៩៧៦ ដល់ ២៥ តុលា ១៩៧៦
55-ប៉ុល ពត(ជាលើកទី២) ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1925–1998) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ២៥ តុលា ១៩៧៦ ៧ មករា ១៩៧៩
56-សម្តេច ហេង សំរិន ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1934) ជាប្រធានក្រុមប្រឹក្សាបដិវត្តន៍ប្រជាជន(នាយករដ្ឋមន្ត្រីជាក់ស្ដែង)ចាប់ពី ៧ មករា ១៩៧៩ ដល់ ២៧ មិថុនា ១៩៨១។
57-ប៉ែន សុវណ្ណ ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1939– ) ជាប្រធានក្រុមប្រឹក្សារដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ២៧ មិថុនា ១៩៨១ ដល់ ៥ វិចិ្ឆកា ១៩៨១។
58-ចាន់ ស៊ី ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1932–1984) ជាប្រធានក្រុមប្រឹក្សារដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ៥ វិចិ្ឆកា ១៩៨១ ដល់ ២៦ វិចិ្ឆកា ១៩៨៤។
59-សម្តេច ហ៊ុន សែន ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1951– ) ជាប្រធានក្រុមប្រឹក្សារដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ១៤ មករា ១៩៨៥ ដល់ ១ ឧសភា ១៩៨៥ ដល់ ១ ឧសភា ១៩៨៩។
60-សម្តេច ហ៊ុន សែន(ជាលើកទី២) ជាប្រធានក្រុមប្រឹក្សារដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ១ ឧសភា ១៩៨៩ ដល់ ២ កក្កដា ១៩៩៣។
61-សម្តេច ហ៊ុន សែន(ជាលើកទី៣) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រី Coequal Prime Minister ចាប់ពី ២ កក្កដា ១៩៩៣ ដល់ ២១ កញ្ញា ១៩៩៣។
62-សម្តេចក្រុមព្រះ នរោត្តម រណឫទ្ធិ ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1944– ) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រី Coequal Prime Minister ចាប់ពី ២ កក្កដា ១៩៩៣ ដល់ ២១ កញ្ញា ១៩៩៣។
63-សម្តេចក្រុមព្រះ នរោត្តម រណឫទ្ធិ(ជាលើកទី២) ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1944– ) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីទីមួយ First Prime Minister ចាប់ពី ២១ កញ្ញា ១៩៩៣ ដល់ ២៤ កញ្ញា ១៩៩៣។
64-សម្តេច ហ៊ុន សែន(ជាលើកទី៤) ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព (1951– ) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីទីពីរ Second Prime Minister ចាប់ពី ២១ កញ្ញា ១៩៩៣ ដល់ ២៤ កញ្ញា ១៩៩៣។
65-សម្តេចក្រុមព្រះ នរោត្តម រណឫទ្ធិ(ជាលើកទី៣) ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព(1944– ) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីទីមួយ First Prime Minister ចាប់ពី ២៤ កញ្ញា ១៩៩៣ ដល់ ៦ កក្កដា ១៩៩៧។
66-សម្តេច ហ៊ុន សែន(ជាលើកទី៥) ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព (1951– ) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីទីពីរ Second Prime Minister ចាប់ពី ២៤ កញ្ញា ១៩៩៣ ដល់ ៦ កក្កដា ១៩៩៧។
67-អ៊ឹង ហួត ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព (1947– ) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីទីមួយ First Prime Minister ចាប់ពី ១៦ កក្កដា ១៩៩៧ ដល់ ៣០ វិចិ្ឆកា ១៩៩៨។
68-សម្តេច ហ៊ុន សែន(ជាលើកទី៦) ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព (1951– ) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីទីពីរ Second Prime Minister ចាប់ពី ៦ កក្កដា ១៩៩៧ ដល់ ៣០ វិចិ្ឆកា ១៩៩៨។
69-សម្តេច ហ៊ុន សែន(ជាលើកទី7) ឆ្នាំកំណើតនិងមរណភាព (1951– ) ជានាយករដ្ឋមន្ត្រីចាប់ពី ៣០ វិចិ្ឆកា ១៩៩៨ ដល់ បច្ចុប្បន្ន៕

ព្រះអង្គម្ចាស់ស៊ីសុវត្ថិ មុនីរ៉េត

ព្រះអង្គម្ចាស់ស៊ីសុវត្ថិ មុនីរ៉េត ៖
នៅពេលយើងធ្វើដំណើរតាមផ្លូវពីអាងទឹកអូឡាំពិក ឆ្ពោះត្រង់ទៅកាន់ស្ទឹងមានជ័យ វិថីដែលយើងកំពុងធ្វើដំណើរនោះមានឈ្មោះថា វិថីព្រះមុនីរ៉េត ។ តែមានមនុស្សមិនច្រើនទេដែលដឹងថាព្រះមុនីរ៉េតជានរណា ។
ព្រះមុនីរ៉េតគឺជាបុត្រាច្បងរបស់ព្រះបាទមុនីវង្ស មាតាព្រះនាម នរោត្តម កាញ្ចនវិមាន នរល័ក្ខណទេវី ។ ទ្រង់ប្រសូតនៅថ្ងៃទី២៥ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩០៩ ព្រះអង្គត្រូវជាឪពុកមា សាច់ខាងម្តាយរបស់ព្រះបាទនរោត្តមស៊ីហនុ ព្រះបរមរតនៈកោដ្ឋរបស់យើងនេះឯង ។ ព្រះមុនីរ៉េតគឺជាមនុស្សម្នាក់ដែលបានរៀនជ្រៅជ្រះ ទ្រង់បានបញ្ចប់ការសិក្សាថ្នាក់មធ្យមសិក្សានៅទីក្រុងនីសប្រទេសបារាំង ហើយបន្តការសិក្សានៅសាលាយោធាបារាំង ។ ទ្រង់បានត្រឡប់មកមាតុភូមិវិញក្នុងឆ្នាំ ១៩៣៤ ចូលបំរើជាអគ្គលេខាធិការ ព្រះបរមរាជវាំង ហើយបានបង្កើតក្រុមខេមរកាយរិទ្ធដំបូងនៅកម្ពុជា ក្នុងសម័យអាណានិគមន៏បារាំង ។ ក្នុងសង្រ្គាមលោកលើកទី២ ព្រះអង្គបានចូលបំរើកងទព័បារាំងមានឋានន្តរសក្តិ អនុសេនីយ៍ទោ ក្នុងកងអាកាសប្រទេសបារាំង ក្នុងឆ្នាំ១៩៣៩។ ព្រះមុនីរ៉េតជាបេក្ខភាពបំរុងសំរាប់ស្នងរាជ្យបន្តពីព្រះបីតាទ្រង់ព្រោះទ្រង់ជាបុត្រាច្បង ហើយមានចំណេះដឹងជ្រៅជ្រះ។ ប៉ុន្តែដោយព្រះអង្គមិនសូវចុះសម្រុងជាមួយរដ្ឋបាលបារាំងដែលដាក់អាណានិគមន៏ ពេលព្រះបីតាទ្រង់សោយព្រះទីវង្គត ទេសាភិបាលបារាំងក៏បានជ្រើសរើស ព្រះនរោត្តមស៊ីហនុដែលត្រូវជាក្មួយទ្រង់ មកសោយរាជ្យជំនួសវិញដែលខុសពីទម្លាប់ប្រពៃណី ខណៈដែលព្រះនរោត្តមស៊ីហនុនៅវ័យជំទង់ស្ថិតក្នុងការសិក្សានៅឡើយ។ ក្នុងសំណេររបស់ព្រះបាទនរោត្តមសីហនុក្នុងសៀវភៅ« អនុស្សាវរីយ៍ផ្អែមល្ហែម និងជូរចត់» ទ្រង់បានរៀបរាប់ថា ទ្រង់គ្មានបំណងចង់សោយរាជ្យនោះឡើយ ហើយក៏បានប្រកែកជាមួយមាតាបីតាទ្រង់ តែត្រូវមាតាបីតាទ្រង់អង្វអោយទទួលយកតួនាទីនេះ។ ក្រោយបារាំងជ្រើសរើសព្រះនរោត្តមស៊ីហនុ អោយឡើងគ្រងរាជ្យមក ព្រះមុនីរ៉េតក៏បានទទួលតំណែងជានាយករដ្ឋមន្រ្តីនិង រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងមហាផ្ទៃ-ការពារជាតិ (១៩៤៥-១៩៤៦) និងជាប្រធានឧត្តមក្រុមប្រឹក្សារាជបល្ល័ង្ក (១៩៦០)។
ព្រះអង្គបានភៀសព្រះកាយនិងក្រុមគ្រួសារចូលទៅស្ថានទូតបារាំងដើម្បីសុំសិទ្ធជ្រកកោនពេលដែលខ្មែរក្រហមចូលកាន់កាប់រាជធានីភ្នំពេញនៅខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ ប៉ុន្តែត្រូវពួកខ្មែរក្រហមចាប់យកពីស្ថានទូតបារាំងដូចពលរដ្ឋខ្មែរដទៃយកទៅសម្លាប់នៅពេលជាមួយគ្នានោះ ។

(ប្រភព វីគីភេឌា )

Friday, September 22, 2017

ឧទ្យានជាតិ ព្រះមុនីវង្ស(ភ្នំបូកគោ)

ព្រះរាជដំណាក់ ព្រះករុណា ព្រះបាទ សុីសុវត្ថិ មុនីវង្ស ព្រះខត្តិយកោដ្ឋ ឧទ្យានជាតិ ព្រះមុនីវង្ស(ភ្នំបូកគោ) ទីឋានសោយព្រះទីវង្គត
បើយេីងនិយាយពីរឿងភ្នំបូកគោ ឯទឹកដីខេត្តកំពតនោះ ទីនេះមានប្រវត្តិដិតដាមច្រើនណាស់ជាមួយនិងអតីតព្រះមហាក្ស័ត្រខ្មែរ ព្រះករុណា ព្រះបាទ សុីសុវត្ថិ មុនីវង្ស ឬ ហ្លួងខត្តិយកោដ្ឋ ព្រះរាជអយ្យកោទួត នៃព្រះមហាក្សត្រយើងសព្វថ្ងៃនេះ គឺព្រះករុណា ព្រះបាទសម្តេចព្រះបរមនាថ នរោត្តម សីហមុនី ព្រះមហាក្សត្រ នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ជាទីគោរពសក្ការៈដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុត។
ភ្នំបូកគោ នាអតីតកាល គឺប្រាកដណាស់ជាស្ថានសួគ៌មួយរបស់ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។ សម្បត្តិនៃផែនដីសុវណ្ណភូមិ ជាទីដែលព្រះករុណា ព្រះបាទ សុីសុវត្ថិ មុនីវង្ស ទ្រង់គង់ប្រថាប់សម្រាកព្រះកាយរហូតដល់ទ្រង់យាងចូលព្រះទីវង្គត ដោយសារតែទ្រង់ឈឺចាប់ និងតូចព្រះទ័យ ដែលប្រទេសសៀមកាលណុះ តែងតែទន្ទ្រានម្ដងហើយម្ដងទៀត ឈ្លានពាន និងដណ្ដើមយកទឹកដីកម្ពុជាប្រទេស ដោយមានប្រទេសជប៉ុន គាំទ្រ។

តាមប្រវត្តិសាស្ត្របានឲ្យដឹងថា នៅឆ្នាំ១៩៣៩ សង្រ្គាមលោកលើកទី២ បានផ្ទុះឡើង។ ប្រទេសសៀម ដែលមានវិវាទជាមួយប្រទេសបារាំង ត្រូវបានទទួលការគាំទ្រពីប្រទេសជប៉ុន ហើយនៅទីបំផុតបានកៀបសង្កត់ទៅលើប្រទេសបារាំង ដណ្ដើមយកទៅវិញនូវខេត្ដបាត់ដំបង និងទឹកដីស្ថិតនៅត្រង់ចន្លោះជួរភ្នំដងរែក និងខ្សែស្របក្រាដ (grade)ទី១៥។

ដោយឈឺព្រះទ័យនឹងការរំលោភពីសំណាក់សៀមនេះ ព្រះរាជសុខភាព ត្រូវទ្រុឌទ្រោមយ៉ាងឆាប់រហ័ស ហើយព្រះបាទ សុីសុវត្ថិ មុនីវង្ស ទ្រង់សោយទីវង្គតនៅរាត្រីថ្ងៃទី២៤ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៤១ នៅលើភ្នំបូកគោនេះឯង ក្នុងព្រះជន្មាយុ៦៦វស្សា ដោយសោយរាជ្យក្នុងក្រុងកម្ពុជាធិបតីបាន១៤ឆ្នាំ។

មុនពេលព្រះអង្គយាងសោយព្រះទីវង្គត ព្រះអង្គមិនសព្វព្រះរាជហឫទ័យ សោយអ្វីឡេីយ ហេីយព្រះរាជវង្សានុវង្សទាំងអស់ក៏មិនឲ្យចូលក្រាបបង្គំគាល់ឡេីយ ដោយទា្វរព្រះរាជដំណាក់នេះ ត្រូវបានបិទទា្វររហូតដល់ព្រះអង្គយាងសោយព្រះទីវង្គតតែម្តង៕